«Κρυφακούει» ο σκύλος σας τις συζητήσεις σας; Τι πραγματικά καταλαβαίνει από αυτές
Νάνσυ Κουλούρα
30/04/2025
Αν χρησιμοποιείτε τα social media, είναι πολύ πιθανό να έχετε δει βίντεο με κηδεμόνες σκύλων που παριστάνουν ότι μιλούν στο τηλέφωνο και λένε τις αγαπημένες λέξεις των κατοικιδίων τους, προκειμένου να καταγράψουν τις αντιδράσεις τους.
Πολλοί από τους τετράποδους πρωταγωνιστές αυτών των viral κλιπ εμφανίζονται να σηκώνουν τα αφτιά τους ή να γέρνουν το κεφάλι τους με τον πιο αστείο και χαριτωμένο τρόπο, όταν αναφέρονται λέξεις όπως «βόλτα», «φαγητό» ή όταν ακούν τα ονόματα αγαπημένων τους προσώπων.
Η παραπάνω αξιολάτρευτη συμπεριφορά δημιουργεί μια σειρά από εύλογες απορίες: Μπορούν οι σκύλοι να ακούσουν τι λέμε, ακόμα κι όταν δεν απευθυνόμαστε άμεσα σε αυτούς; Πόση σημασία δίνουν σε συζητήσεις που γίνονται γύρω τους; Είναι τέλος πάντων οι καλύτεροί μας φίλοι ακούσιοι… ωτακουστές των προσωπικών μας συνομιλιών;
Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στα μέσα Απριλίου από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Σάσεξ και του Πανεπιστημίου του Λίνκολν, δείχνει ότι οι σκύλοι μπορεί να κατανοούν την ανθρώπινη ομιλία ακόμα καλύτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Animal Cognition, αποκαλύπτει ότι οι σκύλοι διαθέτουν τη νευρολογική ικανότητα να εντοπίζουν πληροφορίες που τους αφορούν όταν «αφουγκράζονται» συνομιλίες ανθρώπων. Μπορούν, μάλιστα, να το κάνουν αυτό ακόμα κι όταν οι λέξεις-κλειδιά (όπως το όνομά τους) είναι αρμονικά ενταγμένες στα συμφραζόμενα και όταν ο ομιλητής δεν απευθύνεται άμεσα σε εκείνους.
Ο ξεχωριστός τρόπος που μιλάμε στους σκύλους μας
Συνήθως, όταν οι άνθρωποι απευθύνονται σε σκύλους, χρησιμοποιούν εντολές που εκφέρονται μεμονωμένα και με έντονη, υπερτονισμένη προφορά – ένα στυλ ομιλίας γνωστό ως «ομιλία προς σκύλους» (dog-directed speech ή DDS). Αυτές οι φωνητικές ενδείξεις, που θυμίζουν έντονα τη «μωρουδίστικη» ομιλία (infant-directed speech) που χρησιμοποιείται με μικρά παιδιά, δείχνουν στον σκύλο ότι πρέπει να δώσει προσοχή και να ακούσει αυτό που έχουμε να του πούμε.
Οι ερευνητές των δύο πανεπιστημίων θέλησαν να εξετάσουν την ικανότητα των σκύλων να ακούν πληροφορίες που τους «αφορούν» ακόμα και όταν δεν χρησιμοποιείται η ομιλία DDS. Συνολικά 53 σκύλοι διαφόρων φυλών – από Dachshund έως Αγίου Βερνάρδου – συμμετείχαν στη μελέτη, κατά την οποία άκουσαν ηχογραφημένα αποσπάσματα ομιλίας που περιείχαν τόσο γνώριμες λέξεις/εντολές όσο και άσχετες πληροφορίες, που όμως εκφέρονταν με τον ίδιο ουδέτερο, επίπεδο τόνο.
Οι ειδικοί στη συμπεριφορά των ζώων διαπίστωσαν ότι οι σκύλοι στρέφονταν σταθερά προς τους κηδεμόνες τους όταν άκουγαν μια οικεία φράση, αποδεικνύοντας έτσι την ικανότητά τους να εντοπίζουν λέξεις και προτάσεις που έχουν νόημα για εκείνους (όπως π.χ. το όνομά τους) ακόμη και όταν δεν τους απευθυνόταν άμεσα ο λόγος και η ηχογραφημένη φωνή ακουγόταν αδιάφορη και μονότονη.
Πιστοί φίλοι και… καλοί ακροατές
«Η έρευνα αυτή μας δείχνει ότι οι σκύλοι είναι σε θέση να εντοπίζουν και να αναγνωρίζουν λέξεις που τους αφορούν μέσα σε μονότονη ροή άσχετων πληροφοριών, ακόμη και όταν απουσιάζουν οι ηχητικές ενδείξεις τονισμού που χρησιμοποιούμε συνήθως για να τραβήξουμε την προσοχή τους», σχολιάζει ο David Reby, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ, όπου και ξεκίνησε η έρευνα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η συγκεκριμένη ικανότητα των σκύλων είναι πιθανόν το αποτέλεσμα της στενής σχέσης του είδους με τον άνθρωπο, που ξεκίνησε πριν από χιλιάδες χρόνια. Χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για να διαπιστωθεί εάν τη διαθέτουν και άλλα συγγενικά είδη άγριας ζωής, όπως π.χ. οι λύκοι.
«Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πόσο καλοί ακροατές είναι οι σκύλοι μας και πόσο εξελιγμένη είναι η ικανότητά τους να κατανοούν όσα λέμε… Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν ότι η ικανότητα εντοπισμού αποσπασμάτων με νόημα μέσα σε συνεχή ροή του λόγου δεν αποτελεί αποκλειστικό χαρακτηριστικό των ανθρώπων, αφού υπάρχει και σε αυτό το εξημερωμένο είδος», εξηγεί η Δρ. Holly Root-Gutteridge, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Λίνκολν.
Άλλα πλάσματα που «στήνουν αφτί»
Στον συναρπαστικό μας πλανήτη υπάρχουν πολλά πλάσματα που επωφελούνται όταν έχουν «ανοιχτά τα αφτιά τους» για χρήσιμες πληροφορίες, ακόμη και όταν αυτές προέρχονται από άλλα είδη του ζωικού βασιλείου.
Σύμφωνα με άρθρο του Discover Magazine, τα πουλιά συχνά «κρυφακούν» προειδοποιητικούς ήχους που παράγουν άλλα πτηνά προκειμένου να αποφύγουν τον κίνδυνο, ακόμη κι αν δεν κατανοούν πλήρως την «ξένη γλώσσα». Ορισμένα μπορούν μάλιστα να αντιληφθούν ότι ένας άγνωστος ήχος σημαίνει απειλή, χωρίς καν να έχουν δει το πουλί από το οποίο προήλθε — ή τον θηρευτή που το προκάλεσε.
Και τα ήρεμα τιτιβίσματα, όμως, μπορεί να χρησιμεύουν ως «σήμα» ότι όλα πάνε καλά και δεν υπάρχει ορατή απειλή στον ορίζοντα. Έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2018 στο PLoS One έδειξε ότι το αρμονικό αυτό «τραγούδι» είχε καθησυχαστική επίδραση σε σκίουρους που είχαν προηγουμένως ακούσει το ηχογραφημένο κρώξιμο ενός αρπακτικού.
Φυσικά, εξέχουσα θέση στη λίστα των «ωτακουστών» της φύσης κατέχει και το δικό μας είδος, που κατάλαβε από πολύ νωρίς ότι η ικανότητα να αφουγκράζεται και να «μεταφράζει» τους ήχους των ζώων ήταν κρίσιμη για την επιβίωσή του. Αν και οι εποχές έχουν αλλάξει και η πλειονότητα των ανθρώπων δεν χρειάζεται να βρίσκεται συνεχώς σε… επιφυλακή για απειλητικά γρυλίσματα και μουγκρητά, η συναρπαστική «γλώσσα» των ζώων εξακολουθεί να αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον μας και να μας γεννά την επιθυμία να σπάσουμε τον κώδικά της για να νιώσουμε πιο κοντά τους.
