Καθώς η ζέστη και οι μεγάλες ημέρες του καλοκαιριού μας καλούν να βγούμε στη φύση, οι εξορμήσεις σε πάρκα, βουνά και δασικές περιοχές συνοδεύονται συχνά από μια αθέατη απειλή: τα τσιμπούρια.

Αυτοί οι μικροσκοπικοί παρασιτικοί οργανισμοί μπορεί να είναι φορείς επικίνδυνων ασθενειών, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τα ζώα. Στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης, το topetmou.gr συγκέντρωσε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε -από το πού βρίσκονται τα τσιμπούρια, πώς μπορείτε να τα αποφύγετε, μέχρι τι να κάνετε εάν ανακαλύψετε τυχαία κάποιο κολλημένο στο δέρμα σας.

Τι είναι τα τσιμπούρια και γιατί είναι επικίνδυνα

Τα τσιμπούρια ανήκουν στην οικογένεια των αρθροπόδων και είναι εξωτερικά παράσιτα που τρέφονται με αίμα. Δεν είναι έντομα αλλά αραχνίδια και διακρίνονται σε σκληρόσωμα (Ixodidae) και μαλακόσωμα (Argasidae). Στην Ευρώπη, το πιο κοινό είδος είναι το Ixodes ricinus, γνωστό και ως «τσιμπούρι των προβάτων». Το είδος αυτό συναντάται συχνά και στην Ελλάδα.

Ο κίνδυνος από τα τσιμπούρια προκύπτει από το γεγονός ότι μπορούν να μεταδώσουν πλήθος παθογόνων παραγόντων. Ανάλογα με την περιοχή και το είδος του τσιμπουριού, μπορεί να μεταφέρουν βακτήρια, ιούς ή πρωτόζωα. Μεταξύ των πιο γνωστών ασθενειών που μεταδίδονται μέσω αυτών είναι:

Η νόσος Lyme, που προκαλείται από το βακτήριο Borrelia burgdorferi και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές νευρολογικές και μυοσκελετικές επιπλοκές.

Η ερλιχίωση και η αναπλάσμωση, που προσβάλλουν το ανοσοποιητικό και το αιμοποιητικό σύστημα.

Η μπαμπεσίωση, μια παρασιτική ασθένεια που μοιάζει με την ελονοσία.

Η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα (TBE), ένας ιός που μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλίτιδα και μηνιγγίτιδα.

Ο αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας-Κονγκό, ιδιαίτερα επικίνδυνος και με θανατηφόρα ποσοστά σε ορισμένες περιπτώσεις.

Στην Ελλάδα, έχουν αναφερθεί κρούσματα όλων των παραπάνω, με πιο συχνές τις περιπτώσεις ρικετσιώσεων και ερλιχίωσης, ιδιαίτερα σε ζώα.

Πού και πότε συναντάμε τα τσιμπούρια

Τα τσιμπούρια θα τα συναντήσουμε συχνότερα σε περιοχές με υγρασία και πλούσια βλάστηση. Τις περισσότερες φορές εντοπίζονται σε δασικές εκτάσεις, ψηλά χόρτα, θαμνώδεις περιοχές, πάρκα, ακόμα και σε κήπους μέσα στον αστικό ιστό. Η δραστηριότητά τους κορυφώνεται από την άνοιξη μέχρι και το φθινόπωρο, με την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο να θεωρείται υψηλού κινδύνου.

Στην Ελλάδα, οι περιοχές με μεγαλύτερη παρουσία τσιμπουριών είναι η Βόρεια Ελλάδα, η Θεσσαλία και η Ήπειρος, αλλά ο κίνδυνος υπάρχει σχεδόν παντού, ακόμα και στα νησιά, ιδιαίτερα σε περιοχές με ανεξέλεγκτη βλάστηση και ελεύθερη κίνηση ζώων.

Πώς να προστατευτείτε

Η πρόληψη είναι το σημαντικότερο βήμα. Όταν επισκέπτεστε υπαίθριους χώρους, καλό είναι να φοράτε μακριά ρούχα, μακριά μανίκια και παντελόνια, κατά προτίμηση σε ανοιχτά χρώματα ώστε να φαίνονται πιο εύκολα τα τσιμπούρια. Τοποθετήστε τα παντελόνια μέσα στις κάλτσες και προτιμήστε κλειστά παπούτσια. Χρησιμοποιήστε εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά προϊόντα (με δραστικές ουσίες όπως DEET ή ικαριδίνη), τα οποία πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης.

Αποφύγετε να κάθεστε απευθείας στο έδαφος και, μετά από κάθε εξόρμηση, κάντε ένα ντουσάκι και εξετάστε προσεκτικά το σώμα σας. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα σημεία όπου το δέρμα είναι λεπτό και ζεστό: πίσω από τα γόνατα, τους αγκώνες, τις μασχάλες, τον αυχένα, γύρω από τη μέση, μέσα στον αφαλό και το τριχωτό της κεφαλής.

Τα κατοικίδια και τα τσιμπούρια

Τα ζώα συντροφιάς, και κυρίως οι σκύλοι και οι γάτες, είναι εξαιρετικά ευάλωτα στα τσιμπούρια, ειδικά αν έχουν πρόσβαση σε εξωτερικούς χώρους. Τα τσιμπούρια προσκολλώνται στο τρίχωμά τους και μπορούν να μεταφέρουν σοβαρές ασθένειες.

Στους σκύλους, οι πιο συχνές παθήσεις είναι:

Ερλιχίωση: Προκαλείται από το βακτήριο Ehrlichia canis. Συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, λήθαργο, απώλεια όρεξης, αιμορραγίες και σε προχωρημένο στάδιο προβλήματα στα αιμοπετάλια και στα εσωτερικά όργανα.

Μπαμπεσίωση: Προκαλείται από το πρωτόζωο Babesia canis και χαρακτηρίζεται από αιμολυτική αναιμία, πυρετό, σκούρα ούρα και αδυναμία.

Νόσος του Lyme: Προκαλείται από το βακτήριο Borrelia και μπορεί να προκαλέσει χωλότητα, πρησμένες αρθρώσεις και νεφρική ανεπάρκεια.

Η γάτα είναι λιγότερο πιθανό να νοσήσει από κάποιο τσιμπούρι, αλλά κι αυτό δεν αποκλείεται. Η ερλιχίωση και η αναπλάσμωση είναι οι πιο γνωστές παθήσεις που έχουν καταγραφεί και σε αιλουροειδή.

Πώς να προστατεύσετε το κατοικίδιό σας

Η πρόληψη ξεκινά με τη σωστή αντιπαρασιτική αγωγή. Δύο είναι οι πιο συνηθισμένες επιλογές ανάλογα με τις ανάγκες του ζώου:

Αμπούλες που εφαρμόζονται στο δέρμα ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Περιλαίμια με μακρά διάρκεια δράσης.

Ο κτηνίατρος είναι ο κατάλληλος για να σας καθοδηγήσει στην επιλογή του σωστού προϊόντος, με βάση το μέγεθος, την ηλικία, τον τρόπο ζωής και την ιατρική κατάσταση του ζώου σας. Σε κάθε περίπτωση, η συνέπεια στη χορήγηση και η επανάληψη στις προβλεπόμενες ημερομηνίες είναι καθοριστικής σημασίας.

Επιπλέον, να ελέγχετε το ζώο σας μετά από κάθε βόλτα. Ψάξτε για τσιμπούρια πίσω από τα αυτιά, στον αυχένα, κάτω από τις μασχάλες, ανάμεσα στα δάχτυλα, κοντά στον πρωκτό και στην κοιλιακή χώρα. Αν βρείτε τσιμπούρι, αφαιρέστε το με ειδική λαβίδα, πιάνοντας το όσο πιο κοντά στο δέρμα γίνεται και τραβώντας κάθετα. Αν δυσκολεύεστε, απευθυνθείτε στον κτηνίατρό σας.

Μετά την αφαίρεση – για ζώα και ανθρώπους

Η περιοχή θα πρέπει να καθαριστεί με αντισηπτικό. Παρακολουθείτε την κατάσταση για τυχόν ερεθισμούς, κοκκινίλες ή αλλαγή στη συμπεριφορά του ζώου. Εάν ανεβάσει πυρετό, παρουσιάσει ανορεξία, υπνηλία ή άλλα ασυνήθιστα συμπτώματα, αναζητήστε άμεσα κτηνιατρική βοήθεια. Στους ανθρώπους, παρόμοια συμπτώματα απαιτούν ιατρική εξέταση, ειδικά αν ακολουθούνται από εξάνθημα ή το χαρακτηριστικό σημάδι bull’s eye που σχηματίζει ένα μοτίβο κόκκινων κύκλων.