Αν κάποιος παρατηρεί τη γάτα του την ώρα που κοιμάται, θα διαπιστώσει ότι αρκετές φορές, ενώ εκείνη δείχνει να έχει παραδοθεί σε έναν γλυκό, ήρεμο ύπνο, ξαφνικά τη βλέπει να κουνάει τα ποδαράκια της, να τινάζει τα μουστάκια της, να τεντώνεται ή να νιαουρίζει απαλά, σαν να συμβαίνει κάτι ενδιαφέρον μέσα στο μυαλουδάκι της.

Αυτές τις στιγμές το μικρό μας γούνινο ζωάκι έχει παραδοθεί στην αγκαλιά του Μορφέα και ονειρεύεται.

Οι γατούλες, όπως πολλά θηλαστικά, κατά τη διάρκεια του ύπνου τους βλέπουν όνειρα. Τα όνειρα είναι μια φυσιολογική διαδικασία, όπως ακριβώς συμβαίνει και με εμάς. Τα γατάκια έχουν πιο συχνό και μακρύ REM ύπνο, που υποστηρίζει καλύτερα τη γρήγορη ανάπτυξή τους. Στον αντίποδα, στις ενήλικες και ηλικιωμένες γάτες το στάδιο αυτό έχει μικρότερη διάρκεια. 

Τα περισσότερα από τα όνειρα αυτά συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μιας φάσης ύπνου που, όπως ήδη αναφέραμε, λέγεται REM, δηλαδή ύπνος ταχέων κινήσεων των ματιών. Σε αυτή τη φάση, ο εγκέφαλος παραμένει πολύ δραστήριος, σχεδόν σαν να ήταν ξύπνιος. Γι’ αυτό και το μικρό γατάκι μας ίσως κάνει ορισμένες κινήσεις που παραπέμπουν σε παιχνίδι, κυνηγητό ή άλλες αγαπημένες του ασχολίες.

Ο πολύ ευεργετικός ύπνος

Είναι γνωστό ότι οι γάτες κοιμούνται πολλές ώρες μέσα στη μέρα – συνήθως 12 έως 16 – και όχι επειδή είναι τεμπέλες, αλλά επειδή η ξεκούραση είναι απαραίτητη για να έχουν τη δύναμη και την ετοιμότητα που χρειάζονται. Στη φύση, η ενέργεια ξοδεύεται σε σύντομα αλλά έντονα διαστήματα δράσης, όπως το κυνήγι. Έτσι, ο πολύωρος ύπνος τις βοηθά να αποθηκεύουν δυνάμεις και να είναι πάντα σε ετοιμότητα, ακόμα και αν στην περίπτωση των οικόσιτων, το μοναδικό «θήραμα» στο σπίτι είναι ένα λούτρινο ποντίκι, ένα άλλο ζωάκι ή ένα έντομο που έκανε το λάθος να στριφογυρίζει στο δωμάτιο.

Όπως και στον άνθρωπο έτσι και στις γάτες υπάρχουν στάδια ύπνου βαθιάς χαλάρωσης, όπου το σώμα αναρρώνει, δυναμώνει και ανανεώνεται, αλλά και φάσεις πιο ελαφρού ύπνου, όπου μπορεί να ανοιγοκλείνουν τα μάτια, να κινούν ελαφρά τα αυτιά ή να αλλάζουν στάση. Όταν φτάνουν στον REM ύπνο, τότε είναι που το μυαλό τους «ζωντανεύει» τις αναμνήσεις της ημέρας.

Τα στάδια ύπνου της γάτας

Βαθύς ύπνος (NREM): Σε αυτό το στάδιο, ο καρδιακός ρυθμός πέφτει, ο οργανισμός ξεκουράζεται ανακτώντας δυνάμεις ενώ είναι εξαιρετικά αναζωογονητικός, ιδίως για μικρά και ηλικιωμένα γατάκια.

Ο ελαφρύς ύπνος: Τους επιτρέπει να παραμένουν σε εγρήγορση και να αντιδρούν γρήγορα σε πιθανούς κινδύνους ή ευκαιρίες για κυνήγι. Όταν κοιμούνται κοντά στους ανθρώπους τους, οι γάτες αισθάνονται ασφάλεια. Ο ελαφρύς ύπνος τούς επιτρέπει να παραμένουν σε επαφή με τους «γονείς -προστάτες» τους και να αντιδρούν σε τυχόν κινήσεις ή ήχους.

REM ύπνος: Στο στάδιο αυτό οι γάτες βλέπουν όνειρα. Οι γάτες μοιράζουν τον ύπνο τους σε μικρές περιόδους. Το στάδιο REM «έρχεται» κάθε 25 λεπτά, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που είναι κάθε 90. Στην εν λόγω φάση τα ποδαράκια τους κινούνται σαν να τρέχουν, τα μουστάκια κουνιούνται, και ακούγονται ήπια νιαουρίσματα ή μουρμουρητά.

Τι αναφέρει η επιστήμη για τα όνειρα των γατών

Οι επιστήμονες που μελέτησαν ενδελεχώς τις γάτες κατά τη διάρκεια του ύπνου διαπίστωσαν κάτι πολύ εντυπωσιακό. Σε προγενέστερες έρευνες, παρατήρησαν ότι αν μια περιοχή του εγκεφάλου τους, το λεγόμενο pons, δεν λειτουργεί σωστά, οι γάτες δεν παραμένουν ακίνητες την ώρα που ονειρεύονται. Έτσι, άρχιζαν να «κυνηγούν» ή να «παίζουν» μέσα στον ύπνο τους σαν να ήταν ξύπνιες. Αυτό δείχνει πως όντως οι γάτες βλέπουν εικόνες που σχετίζονται με το ένστικτό τους και με όσα έχουν ζήσει. Στη δεκαετία του 1960, ο Γάλλος νευροεπιστήμονας και ιατρικός ερευνητής Michel Jouvet, ο οποίος σήμερα δεν βρίσκεται στη ζωή, είχε αναφέρει ότι το pons εμποδίζει τις γάτες να κινούνται όταν ονειρεύονται. Όταν αυτή η περιοχή τραυματίστηκε, οι γάτες κυνηγούσαν αόρατα θηράματα στον ύπνο τους, επιβεβαιώνοντας ότι τα όνειρά τους ήταν έντονα και ρεαλιστικά.

Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι ακριβώς περιλαμβάνει το σενάριο κάθε ονείρου. Ωστόσο, οι ειδικοί θεωρούν ότι είναι πολύ πιθανό η γάτα να ξαναζεί όσα την απασχόλησαν κατά τη διάρκεια της μέρας, όπως το παιχνίδι με το αγαπημένο της καλάμι, μια λιχουδιά που της έδωσε ο άνθρωπός της, την περιπλάνηση στο σπίτι ή ένα συναρπαστικό κυνήγι ενός μικρού εντόμου που ήταν το «αλατοπίπερο» της ημέρας.

Δεν αποκλείεται, επίσης, η γατούλα μας να βλέπει όνειρα που σχετίζονται με μυρωδιές και ήχους. Η όσφρηση είναι για εκείνη ένας «ολόκληρος κόσμος», πολύ πιο έντονος από ό,τι για τους ανθρώπους. Έτσι, το μυαλό της μπορεί να ανακαλεί μυρωδιές και ήχους και να τα «μπλέκει» ασυνείδητα μέσα στον ύπνο της.

Βλέπουν οι γάτες εφιάλτες;

Πολλοί γατογονείς αναρωτιούνται αν οι γάτες τους βλέπουν εφιάλτες. Η αλήθεια είναι ότι μάλλον ναι, ειδικά αν έχουν νιώσει στρες ή τρομακτικές εμπειρίες, όπως μια πτώση από ένα ράφι ή δέντρο, έναν καβγά με άλλη γάτα ή έντονη φασαρία. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι η γάτα κουνιέται πιο έντονα, νιαουρίζει πιο δυνατά ή φαίνεται ανήσυχη. Συνήθως, όμως, αυτό είναι παροδικό και δεν σημαίνει ότι κινδυνεύει ή ότι χρειάζεται την παρέμβασή μας προκειμένου να την ξυπνήσουμε για να την ηρεμίσουμε.

Αν παρατηρείτε κάτι που φαίνεται υπερβολικό ή ανησυχητικό – όπως σπασμοί ή φανερή δυσφορία – είναι πάντα καλό να συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας. Τις περισσότερες φορές, πάντως, πρόκειται για ένα απλό όνειρο που δεν την επιβαρύνει ψυχολογικά, ούτε κρύβει παθήσεις ή πόνους.

Βοηθήστε τη γάτα σας να κοιμηθεί πιο ήρεμα

Για να απολαμβάνει η γάτα μας τα όνειρά της ανενόχλητη είναι σημαντικό να έχει ένα ήρεμο και ασφαλές σημείο όπου θα κοιμάται. Ένα μαλακό κρεβατάκι σε ήσυχη γωνία, χωρίς φασαρία ή έντονο φως είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί να της κάνουμε.

Στο τέλος της ημέρας, ο ύπνος της γάτας δεν είναι απλώς μια περίοδος ξεκούρασης. Είναι ένα «ταξίδι» στον πιο κρυφό και αρχέγονο εαυτό της. Εκεί, μέσα στη σιωπή της νύχτας, ξαναζεί όσα λατρεύει, κυνηγά φανταστικούς στόχους, αναζητά μυρωδιές γνώριμες, θυμάται αγγίγματα και φωνές που της χάρισαν ασφάλεια. Μέσα σε αυτά τα όνειρα κρύβεται η απόδειξη ότι μια γάτα έχει μνήμη αλλά και αισθήματα όπως ο άνθρωπος.

Η φροντίδα της γατούλας μας δεν περιορίζεται στο φαγητό και το παιχνίδι αλλά σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς της. Η σκέψη ότι ο άνθρωπός της είναι κομμάτι του πιο όμορφου «παραμυθιού» της είναι τελικά το πιο μεγάλο δώρο για εκείνες.