Οι σκύλοι είναι από τα πιο αγαπημένα κατοικίδια στον κόσμο. Είναι αφοσιωμένοι, παιχνιδιάρηδες και γεμάτοι συναισθήματα. Η συντροφιά τους και η ανιδιοτελής αγάπη που προσφέρουν λειτουργούν ως βάλσαμο για την ψυχή.

Όμως, όπως κάθε ζωντανό πλάσμα, έχουν ανάγκες, όρια και έναν δικό τους τρόπο επικοινωνίας, που οι άνθρωποι συχνά αγνοούν ή δεν καταλαβαίνουν. Κάθε χρόνο σημειώνονται εκατομμύρια περιστατικά δαγκωμάτων από σκύλους, πολλά από τα οποία θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί με περισσότερη γνώση, προσοχή και ενσυναίσθηση.

1. Κατανόηση της γλώσσας του σώματος του σκύλου

Η επικοινωνία του σκύλου βασίζεται κυρίως στη στάση του σώματός του. Μια ουρά που κινείται νευρικά, χαμηλά και άκαμπτα δεν σημαίνει απαραίτητα χαρά, αλλά μπορεί να δείχνει φόβο ή ένταση. Όταν φαίνονται τα λευκά των ματιών, έχουμε το λεγόμενο «μάτι της φάλαινας», που είναι ξεκάθαρο σημάδι δυσφορίας. Το συνεχές γλείψιμο της μύτης, το χασμουρητό χωρίς λόγο και η αποφυγή της οπτικής επαφής φανερώνουν άγχος ή φόβο.

Η Dr. Patricia McConnell, ειδικός στη συμπεριφορά ζώων, εξηγεί ότι οι σκύλοι σχεδόν πάντα προειδοποιούν πριν δαγκώσουν. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί άνθρωποι αγνοούν αυτά τα σημάδια ή τα παρερμηνεύουν. Για παράδειγμα, ένα γρύλισμα δεν είναι απαραίτητα ένδειξη επιθετικότητας, αλλά μια σαφής προειδοποίηση που δεν πρέπει να τιμωρείται, αλλά να γίνεται κατανοητή.

2. Εκπαίδευση των παιδιών για ασφαλή επαφή με σκύλους

Τα παιδιά δεν γνωρίζουν πάντα πώς να προσεγγίσουν έναν σκύλο και συχνά ξεπερνούν τα όρια του ζώου, χωρίς φυσικά να το θέλουν. Ο Dr. Nicholas Dodman, καθηγητής κτηνιατρικής συμπεριφοράς, αναφέρει ότι μεγάλο ποσοστό περιστατικών δαγκώματος αφορά παιδιά κάτω των δέκα ετών και συμβαίνει τις περισσότερες φορές από την ελλιπή επίβλεψη των ενηλίκων. Μην ξεχνάμε πως η σωστή ενημέρωση των παιδιών είναι απαραίτητη για την πρόληψη τέτοιων καταστάσεων.

Σύμφωνα με την MKO ASPCA, τα παιδιά πρέπει να ζητούν πάντα άδεια από τον κηδεμόνα πριν πλησιάσουν έναν σκύλο, να μην τον αγκαλιάζουν ή φιλήσουν, να μην τον ενοχλούν όταν κοιμάται ή τρώει και να αφήνουν τον σκύλο να πλησιάσει πρώτος. Με απλή εκπαίδευση, αποφεύγονται παρεξηγήσεις και επικίνδυνες συμπεριφορές.

3. Κοινωνικοποίηση και εκπαίδευση από μικρή ηλικία

Η σωστή κοινωνικοποίηση του κουταβιού στις πρώτες εβδομάδες της ζωής του είναι θεμελιώδης για τη μελλοντική του συμπεριφορά. Η American Veterinary Medical Association αναφέρει ότι «οι πρώτες τρεις έως δώδεκα εβδομάδες είναι καθοριστικές για την ανάπτυξη ανεκτικότητας, της εμπιστοσύνης και της αυτοπεποίθησης. Η επαφή με ανθρώπους, άλλους σκύλους, περιβάλλοντα, ήχους και ερεθίσματα βοηθά το ζώο να προσαρμόζεται ευκολότερα. Όταν ένας σκύλος γνωρίζει βασικές εντολές όπως ”κάτσε”, ”έλα” ή ”μείνε”, είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμος και πιο προστατευμένος ο ίδιος, αλλά και όσοι βρίσκονται κοντά του. Η εκπαίδευση δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαία διαδικασία πρόληψης».

4. Η σημασία της καθημερινής ρουτίνας και της δημιουργικής απασχόλησης

Ένας σκύλος που βαριέται ή δεν εκτονώνεται μπορεί να αναπτύξει προβληματικές συμπεριφορές, όπως υπερκινητικότητα, γάβγισμα ή ακόμη και επιθετικότητα. Η καθημερινή του ρουτίνα δεν πρέπει να περιλαμβάνει μόνο βόλτα, αλλά και δραστηριότητες που ενεργοποιούν το μυαλό και το σώμα του.

Παιχνίδια με κρυμμένη τροφή, εκπαίδευση και αλληλεπίδραση με τον κηδεμόνα του είναι μερικές ενέργειες που μειώνουν την πιθανότητα ανεπιθύμητων αντιδράσεων. Ένας απασχολημένος σκύλος είναι συνήθως ευτυχισμένος και ήρεμος.

5. Σωστή διαχείριση τεταμένων καταστάσεων

Οι περισσότεροι σκύλοι δαγκώνουν όταν αισθανθούν φόβο ή απειλή. Η AVMA (American Veterinary Medical Association) υπογραμμίζει ότι σε περιπτώσεις όπου ένας σκύλος φαίνεται εκνευρισμένος ή επιθετικός, είναι απαραίτητο να παραμείνουμε ακίνητοι, να χαμηλώσουμε τα χέρια και να αποφύγουμε την οπτική επαφή. Οι φωνές ή το τρέξιμο μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση και να προκαλέσουν επιθετική αντίδραση.

Αναφέρει επίσης πως όταν αντιδρούμε ήρεμα, δείχνουμε ξεκάθαρα στον σκύλο πως δεν είμαστε απειλή. Αν ο σκύλος επιτεθεί, η πιο ασφαλής στάση είναι η εμβρυακή, με τα χέρια να καλύπτουν το κεφάλι και τον λαιμό, μένοντας ακίνητοι μέχρι να απομακρυνθεί. Η ψυχραιμία σώζει ζωές.

Επιπλέον παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά

Η καλή υγεία επηρεάζει άμεσα τη συμπεριφορά του σκύλου. Πόνος, αρρώστιες, παράσιτα ή προβλήματα στοματικής υγείας μπορεί να τον κάνουν πιο ευερέθιστο ή αμυντικό. Η τακτική επίσκεψη στον κτηνίατρο είναι απαραίτητη για την πρόληψη επιπλοκών. Η στείρωση, ιδιαίτερα στα αρσενικά, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει αισθητά την πιθανότητα επιθετικών συμπεριφορών.

Η ευθύνη του κηδεμόνα είναι καθοριστική. Η αγάπη, η σταθερότητα, ο σεβασμός και η σωστή διαχείριση της καθημερινότητας διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του σκύλου. Στον αντίποδα, η παραμέληση ή η αυστηρή τιμωρία έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα. Η υπευθυνότητα είναι βασική τόσο για την ασφάλεια όσο και για τη νομική προστασία, καθώς σε περίπτωση περιστατικού μπορεί να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες.

Σε περίπτωση δαγκώματος, το τραύμα πρέπει να καθαριστεί άμεσα με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον πέντε λεπτά και να καλυφθεί με αποστειρωμένη γάζα. Αν υπάρχει αιμορραγία, πόνος ή πρήξιμο, απαιτείται ιατρική παρέμβαση. Παράλληλα, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον ψυχολογικό τομέα, ειδικά όταν το θύμα είναι παιδί ή ήδη φοβισμένο άτομο.

Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε τα στερεότυπα που αποδίδουν την επιθετικότητα σε συγκεκριμένες ράτσες. Η επιστήμη δείχνει ότι καμία ράτσα δεν είναι εγγενώς επιθετική. Η συμπεριφορά εξαρτάται κυρίως από το πώς μεγαλώνει και ζει ο σκύλος, τι εμπειρίες έχει και τι είδους εκπαίδευση λαμβάνει. Ένας κακός χειρισμός μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα σε οποιαδήποτε ράτσα.

Για όσους φοβούνται τους σκύλους, η αποφυγή απότομων κινήσεων, η ήρεμη στάση και η εξοικείωση με φιλικά ζώα υπό επίβλεψη είναι καλό πρώτο βήμα για να ξεπεραστεί ο φόβος. Η γνώση και η κατανόηση της συμπεριφοράς του σκύλου είναι το πιο ισχυρό εργαλείο πρόληψης.