Πολλές γάτες έχουν πόδια που καταλήγουν σε λευκές πατούσες, ένα γνώρισμα που τις καθιστά ακόμα πιο αξιαγάπητες στους κηδεμόνες τους, αφού μοιάζουν σαν να φορούν «καλτσάκια».

Αυτό το χαριτωμένο χαρακτηριστικό, ωστόσο, είναι εξαιρετικά σπάνιο στα συγγενικά τους αιλουροειδή, τις αγριόγατες.

Πού οφείλεται αυτή η διαφορά; Γιατί τα κατοικίδιά μας έχουν συχνά «άσπρα καλτσάκια» ενώ οι άγριες ξαδέλφες τους όχι;

Η απάντηση μάς μεταφέρει περίπου 10.000 χρόνια πίσω, στην εποχή που άνθρωποι και γάτες αντιλήφθηκαν ότι η συνύπαρξη έχει πλεονεκτήματα και για τις δύο πλευρές. Όταν οι πρώτοι αγρότες άρχισαν να δημιουργούν μόνιμους οικισμούς και να αποθηκεύουν τα σιτηρά τους, έγινε σύντομα εμφανές ότι οι πολύτιμες σοδειές τους απειλούνταν από τα τρωκτικά. Η ένταξη αγριόγατων στις κοινότητές τους ήταν η ιδανική λύση: ο άνθρωπος βρήκε έναν άτυπο σύμμαχο στον έλεγχο των επιβλαβών πλασμάτων και τα αιλουροειδή απέκτησαν εύκολη πρόσβαση σε άφθονη τροφή.

Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι της εξημέρωσης που, σύμφωνα με τη Leslie Lyons, καθηγήτρια γενετικής αιλουροειδών στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι, δεν άλλαξε μόνο τη συμπεριφορά των γατών αλλά και την εμφάνισή τους. Όπως εξηγεί η ειδικός στο Live Science, οι λευκές πατούσες και άλλα χρωματικά μοτίβα του τριχώματος των οικόσιτων γατών αποτελούν συνέπεια αυτής της διαδικασίας.

Το μειονέκτημα που έγινε… προτέρημα

Οι αγριόγατες του είδους Felis silvestris, που ζουν στην Αφρική και την Ευρασία, εξαρτώνται από την κάλυψη που τους προσφέρει το περιβάλλον τους για να επιβιώσουν. Όταν γεννιούνται είναι ευάλωτες, όμως μεγαλώνοντας εξελίσσονται σε δεινούς θηρευτές. Συλλαμβάνουν τη λεία τους συνήθως με αιφνιδιαστικές επιθέσεις, περιμένοντας σε ενέδρα ώσπου να πλησιάσει σε μικρή απόσταση.

Για μια αγριόγατα, οι λευκές πατούσες που ξεχωρίζουν μέσα στην έρημο ή στη βλάστηση αποτελούν σίγουρα μειονέκτημα. Γι’ αυτόν τον λόγο, τείνουν να επιβιώνουν και να αναπαράγονται όσες έχουν τρίχωμα που προσφέρει καλύτερο καμουφλάζ.

Οι πρώτοι αγρότες, όμως, δεν έβλεπαν τον κόσμο από την ίδια σκοπιά. Αντίθετα, γοητεύονταν από το ιδιαίτερο και το ξεχωριστό. Βλέποντας τις αγριόγατες, τις προγόνους των σημερινών οικόσιτων γατών, κάποιοι πιθανότατα σκέφτηκαν: «Μου αρέσει αυτό το γατάκι με τα λευκά πόδια. Ας φροντίσω να επιβιώσει». Έτσι, γενιές γατών που ξεχώριζαν για τις λευκές λεπτομέρειες στο τρίχωμά τους, αλλά και για την ήρεμη φύση τους, άρχισαν να επιλέγονται και να αναπαράγονται.

Αυτός ο «συνδυασμός» δεν αφορά μόνο τις γάτες. Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις για αιτιακή σύνδεση ανάμεσα στη συμπεριφορά και το χρώμα του τριχώματος, τα λευκά σημάδια εμφανίζονται συχνότερα σε πληθυσμούς όπου επιλέγονται πιο ήμερα άτομα, όπως π.χ. στα άλογα, τους χοίρους και τις αγελάδες.

Η βιολογία πίσω από τα «λευκά καλτσάκια»

«Τα λευκά μπαλώματα στο τρίχωμα μιας γάτας προκύπτουν κατά τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης στη μήτρα. Τα κύτταρα που καθορίζουν το χρώμα ξεκινούν ως κύτταρα νευρικής ακρολοφίας από την περιοχή που θα γίνει αργότερα η ράχη του εμβρύου» , εξηγεί η Lyons. Στη συνέχεια, «μεταναστεύουν» αργά προς τα κάτω και γύρω από το σώμα. Αν ταξιδέψουν αρκετά ώστε να συναντηθούν στη μπροστινή πλευρά του σώματος, το αποτέλεσμα είναι ένα γατάκι με ενιαίο χρώμα, π.χ. ολόμαυρο ή τελείως πορτοκαλί. Όταν όμως τα κύτταρα δεν ολοκληρώνουν τη διαδρομή, τότε δημιουργούνται λευκά πόδια, πρόσωπο, στήθος ή κοιλιά.

Τα άσπρα πατουσάκια των γατών λοιπόν, που βλέπουμε τόσο συχνά στις μέρες μας, δεν είναι απλώς μια τυχαία λεπτομέρεια. Είναι το αποτέλεσμα χιλιάδων χρόνων συμβίωσης με τον άνθρωπο, γενετικών μεταλλάξεων και της διαδικασίας ανάπτυξης του ίδιου του εμβρύου.

Άλλες διαφορές των οικόσιτων γατών από τις αγριόγατες

Αν βάζαμε μια οικόσιτη γάτα δίπλα σε μια αφρικανική αγριόγατα, δηλαδή την πρόγονό της, θα χρειαζόταν αρκετή παρατηρητικότητα για να εντοπίσουμε τις διαφορές. Και οι δύο έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος, σχήμα σώματος και, για να είμαστε ειλικρινείς, μοιάζουν απλώς με… γάτες.

Οι 6 σοβαρές ασθένειες της γάτας που μπορείτε να αποτρέψετε

Ένας από τους φόβους μας όταν έχουμε κατοικίδιο είναι να μην αρρωστήσει. Ο κίνδυνος για κάτι σοβαρό δυστυχώς παραμονεύει.

Οι οικόσιτες γάτες και οι αγριόγατες μοιράζονται μεγάλο μέρος του DNA τους. Παρ’ όλα αυτά, καθώς οι πρώτες εξελίχθηκαν και εξημερώθηκαν από τον άνθρωπο, ορισμένα χαρακτηριστικά τους διαφοροποιήθηκαν. Για παράδειγμα, ενώ όλα τα αιλουροειδή είναι υποχρεωτικά σαρκοφάγα, έρευνες έχουν δείξει πως οι οικόσιτες γάτες διαθέτουν λίγο πιο μακριά έντερα ως αποτέλεσμα της έκθεσής τους και σε άλλα είδη τροφών, πέραν του κρέατος. Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί ότι οι επινεφριδικοί τους αδένες είναι πιο μικροί, καθώς ο τρόπος ζωής τους δεν απαιτεί συνεχή ενεργοποίηση των ορμονών «μάχης ή φυγής».

Η πιο σημαντική ίσως αλλαγή που ήρθε με την εξημέρωση της γάτας αφορά την κοινωνική της συμπεριφορά. Η αντίληψη ότι οι οικόσιτες γάτες είναι μοναχικά πλάσματα απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Όταν πολλές γάτες ζουν μαζί, σε μέρη όπου υπάρχει άφθονη τροφή, σχηματίζουν «αποικίες», όπου οι θηλυκές παίζουν και ξεκουράζονται μαζί, θηλάζουν η μία τα γατάκια της άλλης και συνεργάζονται σε πολλά επίπεδα. Αυτές οι συμπεριφορές δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι οικόσιτες γάτες ανέπτυξαν πολύ πιο ευέλικτες κοινωνικές στρατηγικές απ’ ό,τι οι άγριες συγγενείς τους.