Πρόσφατα μετακομίσαμε εκτός Ελλάδος, κι όπως ήταν φυσικό, πριν το ταξίδι μας βρεθήκαμε στην κτηνίατρο για να βγάλουμε διαβατήρια για τις γάτες.

Όταν έφτασε η στιγμή να δηλώσουμε το όνομα της πιο μεγάλης γάτας μας, ανταλλάξαμε ένα άβολο βλέμμα – η γάτα δεν είχε ένα όνομα μέσα στα δέκα χρόνια της ζωής της, αλλά πολλά, το κάθε παρατσούκλι πιο γελοίο από το άλλο: Γατάρα, Γάτης, Κατίνα, Μακαρόνι, Τεντιμπόης. Όσο για τα γατιά μας ως ντουέτο, συχνά τα αποκαλούμε Τέντζερη και Καπάκη, Μαριορή και Φερετζέ, Τρόμο και Εφιάλτη, Πλάκα και Τερηδόνα. Δεν μας είχε περάσει ποτέ απ’ το μυαλό η πιθανότητα να χρειαστεί να κατασταλάξουμε σε ένα και μόνο “φυσιολογικό” όνομα που να ταιριάζει σε έναν ευυπόληπτο Ευρωπαίο γατοπολίτη.

Γνωρίζουμε καλά ότι δεν είμαστε οι μόνοι που επινοούμε νέα περίεργα παρατσούκλια για τα κατοικίδιά μας κάθε βδομάδα, που σκαρώνουμε αστεία στιχάκια γι’ αυτά, ή που αναπαριστούμε πώς θα ήταν η φωνή τους και τι θα έλεγαν αν είχαν ανθρώπινη μιλιά. Με την εξέλιξη των κατοικιδίων από εργάτες εξωτερικού χώρου σε οικόσιτους συντρόφους, ο τρόπος που μιλάμε για (και σε) αυτά έχει επίσης αλλάξει.

Αυτά τα γλωσσικά παιχνίδια κάνουν την καθημερινότητά μας λίγο πιο διασκεδαστική. Παρότι τα παρατσούκλια που επινοούμε για τα κατοικίδιά μας συχνά μοιάζει να μη βγάζουν κανένα νόημα, στην πραγματικότητα αντικατοπτρίζουν βαθύτερα μοτίβα σύμφωνα με τα οποία σχετιζόμαστε μεταξύ μας, εκφράζουμε την αγάπη μας, και παίζουμε με τη γλώσσα, όπως επισημαίνουν οι γλωσσολόγοι.

Τα παιχνίδια της γλώσσας μας φέρνουν πιο κοντά

Η επιστημονική βιβλιογραφία δείχνει ότι τα παρατσούκλια που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι μεταξύ τους συμβάλλουν σημαντικά στην έκφραση θετικών συναισθημάτων και στην ανάπτυξη σχέσεων. Όπως επισημαίνει η Cynthia Gordon, καθηγήτρια κοινωνιογλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Georgetown: “Το να δίνουμε παρατσούκλια στους σκύλους μπορεί να θεωρηθεί και σαν μια μορφή δημιουργικού λεκτικού παιχνιδιού. Το παιχνίδι χτίζει αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων, και το να παίζουμε με τα παρατσούκλια των σκύλων είναι ένας τρόπος να τους συμπεριλάβουμε στη διασκέδαση και στο συναίσθημα της σύνδεσης”.

Τα ίδια τα κατοικίδιά μας μπορεί να μην καταλαβαίνουν τι τους λέμε όταν παίζουμε με τα ονόματά τους, αλλά εξακολουθούν να ανταποκρίνονται με χαρά στον παιχνιδιάρικο τόνο της φωνής μας όταν απευθυνόμαστε σε αυτά. “Είναι πολύ συντονισμένα στην παραγλωσσολογία, δηλαδή στα μη-λεκτικά μέρη της επικοινωνίας”, εξηγεί η Gordon.

Γιατί αποδίδουμε αστεία ονόματα στα κατοικίδιά μας;

Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 1999 στο επιστημονικό περιοδικό Multilingua έδειξε ότι η χρήση αστείων ονομάτων “αποκαλύπτει σημαντική απόλαυση στη δημιουργία νέων λέξεων οι οποίες πειραματίζονται με τα μοτίβα του ήχου”, όπως είναι η παρήχηση ή η ομοιοκαταληξία. Πέρα από τα φωνητικά παιχνίδια τους, τα παρατσούκλια συχνά παίζουν και με το νόημα των λέξεων, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τα λογοπαίγνια.

Παρότι, μάλιστα, κάθε παρατσούκλι είναι ιδιαίτερα προσωπικό και μοναδικό, υπάρχουν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι ακολουθούμε συγκεκριμένους γλωσσικούς κανόνες όταν τα επινοούμε. Οι συγγραφείς της έρευνας σημείωσαν ότι τα μοτίβα γλωσσικού παιχνιδιού που χρησιμοποιούνται πιο συχνά θυμίζουν νανουρίσματα, μωρουδιακό τρόπο ομιλίας, και παιδικά γλωσσικά παιχνίδια. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτά τα είδη γλωσσικών παιχνιδιών σχετίζονται σε μια έμφυτη τάση των ανθρώπων να αποδίδουμε νόημα σε συγκεκριμένους ήχους. Το χιούμορ (ιδιαίτερα το παιδικό χιούμορ) αποτελεί άλλον ένα καταλυτικό παράγοντα στην εξέλιξη των ψευδωνύμων.

Είναι γνωστό ότι εμείς οι άνθρωποι δεν βγάζουμε παρατσούκλια μόνο στα κατοικίδιά μας, αλλά και στα παιδιά μας, ή στους ρομαντικούς συντρόφους μας. Η βασική διαφορά είναι ότι ένα παιδί, μεγαλώνοντας, σταματά να αποδέχεται το να το αποκαλούμε “κολοκυθάκι” ή “Καπετάν Ζουζούνη”, ενώ η γάτα μας δεν μπορεί να παραπονεθεί όταν τη φωνάζουμε “κουραμπιέ”.

Κάθε οικογένεια έχει τη δική της γλώσσα

Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, τα ζώα χρησιμοποιούνταν για να βοηθούν τους ανθρώπους σε διάφορες εργασίες, κάτι που φαινόταν και στα ονόματα που τους δίναμε. Ο ρόλος των ζώων συντροφιάς, όμως, εξελίχθηκε ανά τα χρόνια, όπως εξελίχθηκαν και τα ονόματα που τους αποδίδουμε. Στις μέρες μας, τα κατοικίδια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των οικογενειών μας, με αποτέλεσμα τα ονόματά τους να γίνονται όλο και πιο χαριτωμένα, όλο και πιο ανθρώπινα.

Ως ισότιμα και λατρεμένα μέλη της οικογένειας, λοιπόν, τα κατοικίδιά μας συμμετέχουν κι αυτά στις ιδιαίτερες διαλέκτους της κάθε οικογένειας. Σκεφτείτε τη δική σας οικογένεια, ή την παρέα σας: πολύ πιθανό είναι να έχετε κι εσείς μια ιδιωτική γλώσσα, έναν “μυστικό κώδικα” αποτελούμενο από εσωτερικά αστεία που μοιράζεστε με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί μια λέξη που προφέρει λανθασμένα ένα μικρό παιδί, την οποία η οικογένεια του επαναλαμβάνει τρυφερά για πολλά χρόνια.

Η γλώσσα είναι ένα ιδιαίτερα ισχυρό εργαλείο που σηματοδοτεί τη θέση του ατόμου μέσα στην ομάδα. Έτσι, είναι φυσικό τα κατοικίδια να γίνονται αναπόσπαστοι παράγοντες που διαμορφώνουν και καθορίζουν την “παράδοση” και την ταυτότητα της κάθε οικογένειας.

Πώς να διαλέξετε το κατάλληλο όνομα για τη γάτα σας- Τι να αποφύγετε

Τα ονόματα που δίνουμε στα ζώα μας βοηθούν να συνδεθούμε μαζί τους. Λέγοντας και μόνο το όνομα της γάτας σας χαμογελάτε. Έτσι δεν είναι;

Η Deborah Tannen, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Georgetown, μελετά τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αποδίδουν φωνή στα κατοικίδιά τους, παριστάνοντας τι θα έλεγαν αυτά αν είχαν ανθρώπινη μιλιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τσιριχτή φωνή που αποδίδουμε στον νεότερο γάτο της οικογένειας: “Είμαι ο Τούλης και πεινάω, μανούλα”. Η Tannen ανακάλυψε ότι οι συζητήσεις που κάνουμε με τα κατοικίδιά μας αφορούν περισσότερο την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπινων μελών μιας οικογένειας. Με άλλα λόγια, η ονοματοδοσία των κατοικιδίων είναι μια βαθιά κοινωνική δραστηριότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι η γάτα μου απέκτησε νέα ονόματα και παρατσούκλια όταν μπήκα σε μια καινούρια σχέση.

Όλα αυτά δείχνουν ότι τα αστεία ονόματα με τα οποία αποκαλούμε τα κατοικίδιά μας δεν είναι απλώς χαριτωμένα και διασκεδαστικά, αλλά αντικατοπτρίζουν λεπτομερώς την ατμόσφαιρα και τις δυναμικές που επικρατούν σε μια οικογένεια, αποτελώντας στοιχεία της ιδιαίτερης και μοναδικής γλώσσας αγάπης που φέρνει τα μέλη της πιο κοντά.

Με πληροφορίες από National Geographic