Από τους επιβλητικούς γορίλες και τους έξυπνους χιμπατζήδες, μέχρι τους κοινωνικούς μακάκους και τους χαριτωμένους καπουτσίνους, η τάξη των πρωτευόντων περιλαμβάνει μερικά από τα πιο συναρπαστικά και περίπλοκα πλάσματα του πλανήτη. Ποια όμως από αυτά τα θηλαστικά είναι μαϊμούδες και ποια πίθηκοι;

Αυτή η διάκριση προκαλεί συχνά σύγχυση, με πολλούς ανθρώπους να χρησιμοποιούν λανθασμένα τους δύο όρους ως ταυτόσημους στην καθημερινή γλώσσα, ενώ στην πραγματικότητα αναφέρονται σε διαφορετικές ομάδες με ξεχωριστά χαρακτηριστικά.

Τόσο οι πίθηκοι όσο και οι μαϊμούδες είναι Σιμιίδες, δηλαδή ανώτερα πρωτεύοντα, και αποτελούν συγγενείς του ανθρώπου. Κάποια από αυτά τα ζώα μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη μιας και μοιράζονται ένα κοινό εξελικτικό παρελθόν, που αντανακλάται στην εμφάνιση και την κοινωνική συμπεριφορά τους. Ωστόσο, ανάλογα με την ομάδα στην οποία ανήκουν, μπορεί να διαφέρουν με ουσιαστικούς τρόπους.

Ας δούμε παρακάτω μερικές από τις πιο σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους πιθήκους και τις μαϊμούδες.

1. Ύπαρξη ουράς

Η πιο εμφανής διαφορά εντοπίζεται στο πίσω μέρος του σώματος αυτών των πλασμάτων: σχεδόν όλες οι μαϊμούδες έχουν ουρά, ενώ οι πίθηκοι δεν έχουν. Πολλές μαϊμούδες του Νέου Κόσμου διαθέτουν συλληπτήρια ουρά, δηλαδή μπορούν να γραπώνουν με αυτή αντικείμενα, όπως κλαδιά δέντρων, και να τη χρησιμοποιούν στην αναρρίχηση. Αντίθετα, οι ουρές των περισσότερων μαϊμούδων του Παλιού Κόσμου δεν διαθέτουν αυτήν την ικανότητα.

2. Μέγεθος και εμφάνιση

Γενικά, οι πίθηκοι είναι αρκετά πιο μεγαλόσωμοι από τις μαϊμούδες, με εξαίρεση τους γίββωνες, που ανήκουν στους λεγόμενους κατώτερους πιθήκους και είναι μικρότεροι από ορισμένα είδη μαϊμούδων.
Ο πιο ογκώδης από τους ανώτερους πιθήκους είναι ο γορίλας, καθώς το ενήλικο αρσενικό μπορεί να ξεπεράσει σε βάρος τα 220 κιλά. Η πιο μεγαλόσωμη μαϊμού είναι ο μανδρίλος, με το ενήλικο αρσενικό να φτάνει περίπου τα 50 κιλά, ενώ η πιο μικρόσωμη είναι η πυγμαία μαρμοζέτα, με βάρος γύρω στα 110-140 γραμμάρια.

Οι διαφορές στην εμφάνιση ανάμεσα στα πρωτεύοντα των δύο κατηγοριών δεν περιορίζονται μόνο στο μέγεθος, αφού οι πίθηκοι έχουν συνήθως φαρδύτερο στήθος και λιγότερο τρίχωμα στο πρόσωπο συγκριτικά με τις μαϊμούδες.

3. Αρθρώσεις ώμων και κίνηση

Οι πίθηκοι χρησιμοποιούν τα μακριά τους χέρια για να μετακινούνται από κλαδί σε κλαδί, χάρη στις αρθρώσεις των ώμων τους που έχουν εξελιχθεί ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό. Οι ωμοπλάτες τους βρίσκονται πιο πίσω στο σώμα τους, προσφέροντάς τους μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων καθώς αιωρούνται μέσα στα φυλλώματα των δέντρων. Κάποιες μαϊμούδες μπορούν να μετακινούνται με τον ίδιο τρόπο, ωστόσο συνήθως προτιμούν να τρέχουν ή να πηδούν από κλαδί σε κλαδί.

Παρόλο που τα πρωτεύοντα και στις δύο ομάδες έχουν την ικανότητα να στέκονται και να περπατούν στα πίσω πόδια, οι πίθηκοι έχουν πολύ πιο όρθια στάση σώματος συγκριτικά με τις μαϊμούδες, άρα και μεγαλύτερη «άνεση» στη δίποδη βάδιση. Το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί ένα ακόμη σημάδι της στενής συγγένειας ανάμεσα στους πιθήκους και τον άνθρωπο.

4. Αριθμός ειδών και γεωγραφική κατανομή

Οι μαϊμούδες περιλαμβάνουν πάνω από 260 είδη και χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις μαϊμούδες του Νέου Κόσμου και τις μαϊμούδες του Παλαιού Κόσμου. Οι μαϊμούδες του Παλαιού Κόσμου ζουν στην Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία, ενώ οι μαϊμούδες του Νέου Κόσμου απαντώνται στο Μεξικό, την Κεντρική και τη Νότια Αμερική.

Οι πίθηκοι περιλαμβάνουν μόλις 20 είδη και χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: στους μεγάλους ή ανώτερους πιθήκους και στους μικρούς ή κατώτερους πιθήκους. Όπως και οι μαϊμούδες του Παλαιού Κόσμου, οι πίθηκοι απαντώνται επίσης στην Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία, αν και πολλά ευρωπαϊκά είδη πρωτευόντων και των δύο ομάδων έχουν πλέον εξαφανιστεί.

5. Νοημοσύνη

Όλα τα πρωτεύοντα είναι κοινωνικά και έξυπνα ζώα, όμως οι πίθηκοι διαθέτουν μεγαλύτερο εγκέφαλο ως προς τη μάζα του σώματός τους συγκριτικά με τις μαϊμούδες, γεγονός που παίζει καθοριστικό ρόλο στη νοημοσύνη τους. «Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις μαϊμούδες και τους πιθήκους ως προς την ευφυΐα», εξηγεί στο Live Science η Becky Malinsky, ειδικός στα πρωτεύοντα που εργάζεται στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο και Ινστιτούτο Βιολογίας Διατήρησης του Smithsonian. «Αν και οι μαϊμούδες είναι ικανές για σύνθετη σκέψη, γενικά διαθέτουν χαμηλότερες γνωστικές δυνατότητες σε σχέση με τους πιθήκους».

Η νοημοσύνη των πιθήκων είναι πολυσύνθετη και χαρακτηρίζεται από ικανότητες όπως η χρήση εργαλείων, η εξελιγμένη επικοινωνία, οι πολύπλοκες κοινωνικές συμπεριφορές καθώς και η επίλυση προβλημάτων.

Με πληροφορίες από a-z-animals.com, Live Science