Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στις μέρες μας διαγιγνώσκονται με διαφόρων ειδών αλλεργίες. Οι ειδικοί ανταποκρίνονται στην παγκόσμια αύξηση των ανθρώπων που υποφέρουν από αλλεργίες διερευνώντας ερωτήματα που αφορούν την προέλευση των αλλεργικών παθήσεων – όπως είναι το άσθμα και το έκζεμα.

Μια αντίληψη που επικρατεί εδώ και χρόνια είναι η λεγόμενη “υπόθεση της υγιεινής”, η οποία αποδίδει την αύξηση των αλλεργιών στον σύγχρονο αστικό τρόπο ζωής. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, στις μέρες μας ζούμε κυρίως μέσα στο σπίτι, με αποτέλεσμα να μην ερχόμαστε αρκετά σε επαφή με μικρόβια και αλλεργιογόνα, τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα συνέβαλαν στην “εξάσκηση” του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Παρόλα αυτά, ολοένα και περισσότερες μελέτες υποδεικνύουν ότι η συμβίωση με ένα ζώο συντροφιάς μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των αλλεργικών παθήσεων. Όπως γνωρίζουν όλοι οι κηδεμόνες κατοικιδίων, η συμβίωση με ένα ζώο είναι γεμάτη εκπλήξεις, χαρές, τρυφερότητα, αλλά και χάος – ας μη γελιόμαστε: τρίχες, λάσπες, και μικρόβια μπαίνουν για τα καλά στη ζωή μας όταν υιοθετούμε ένα σκυλάκι ή ένα γατάκι.

Ας δούμε, λοιπόν, πώς επηρεάζει τις πιθανότητες να εμφανίσει ένα παιδί αλλεργίες η συμβίωση με κατοικίδια από πολύ μικρή ηλικία.

Πώς αναπτύσσονται οι αλλεργίες

Κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου μαθαίνει σε τι πρέπει να επιτίθεται και τι πρέπει να αγνοεί, έτσι ώστε να προλαμβάνει την ανάπτυξη ασθενειών. Οι αλλεργικές παθήσεις αναπτύσσονται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά υπερβολικά σε αβλαβείς ουσίες, όπως είναι η σκόνη, η γύρη, ή συγκεκριμένες τροφές. Αυτές οι αντιδράσεις μπορούν να επηρεάσουν το δέρμα, τους αεραγωγούς, και το γαστρεντερικό σύστημα. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε ακόμα επακριβώς τους λόγους που κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν αλλεργίες σε συγκεκριμένες ουσίες ενώ άλλοι όχι.

Οι επιστήμονες έχουν ταυτοποιήσει γονίδια που σχετίζονται με τις αλλεργικές παθήσεις. Παρόλα αυτά, τα γονίδια λειτουργούν περισσότερο ως “παράγοντες κινδύνου”, αυξάνουν δηλαδή την πιθανότητα να εμφανιστεί η ασθένεια, αλλά δεν την προκαλούν άμεσα.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η πρώιμη έκθεση των ανθρώπων σε διαφορετικά ερεθίσματα – σε άλλους ανθρώπους, τροφές, μικρόβια, σκόνη, γύρη, και στο δέρμα των ζώων – επηρεάζει την ανοσολογική τους απόκριση.

Η σημασία των πρώτων χρόνων της ζωής

Οι έρευνες των τελευταίων δεκαετιών που εστιάζουν στα παιδιά που μεγαλώνουν κοντά σε φάρμες, μας παρέχουν τις πρώτες ενδείξεις σχετικά με τη σημασία του πρώιμου περιβάλλοντος του ανθρώπου για τις πιθανότητες να εμφανίσει αλλεργίες στη ζωή του.

Σε σύγκριση με τα παιδιά που μεγαλώνουν στις πόλεις, τα παιδιά που ζουν κοντά σε φάρμες και έρχονται σε στενότερη επαφή με ζώα, είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν αλλεργικές παθήσεις όπως είναι το έκζεμα και το άσθμα. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που μεγαλώνουν κοντά σε φάρμες τείνουν να αναπτύσσουν μικροβίωμα (το σύνολο των μικροοργανισμών που ζουν στο ανθρώπινο σώμα) το οποίο χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ποικιλομορφία σε σχέση με τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αστικά περιβάλλοντα. Αυτό ενδέχεται να καθιστά τα ανοσοποιητικά τους συστήματα πιο ανεκτικά σε ξένες ουσίες (όπως είναι τα βακτήρια και η σκόνη), μειώνοντας έτσι την πιθανότητα εμφάνισης αλλεργιών.

Παρόλα αυτά, όλο και περισσότερα παιδιά σε όλον τον κόσμο μεγαλώνουν σε πόλεις. Αυτό σημαίνει ότι η στενότερη επαφή που μπορεί να έχουν με τα ζώα είναι η επαφή με τα κατοικίδια. Εύλογα προκύπτει, λοιπόν, η εξής απορία: Συμβάλλει η συμβίωση των παιδιών με κατοικίδια στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης αλλεργιών;

Τι συμβαίνει με το έκζεμα

Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ότι τα παιδιά που ζουν μαζί με κατοικίδια είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν αλλεργίες. Παρόλα αυτά, τα συγκεκριμένα ευρήματα δεν είναι πάντα εύκολο να ερμηνευτούν, καθώς δεν είναι πάντα ξεκάθαρο εάν τα χαμηλότερα ποσοστά αλλεργιών οφείλονται στα ίδια τα κατοικίδια, ή σε άλλους παράγοντες όπως είναι η τοποθεσία, ο τρόπος ζωής, ή το οικογενειακό ιστορικό.

Μια επισκόπηση των αποτελεσμάτων 23 ερευνών, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Pediatric research το 2025, κατέληξε ότι τα παιδιά που εκτίθενται από μικρή ηλικία σε σκυλιά έχουν μικρότερη πιθανότητα στο μέλλον να εμφανίσουν έκζεμα. Μια άλλη έρευνα, που δημοσιεύτηκε το 2025 στο επιστημονικό περιοδικό Allergy, έδειξε ότι ένα γονίδιο που σχετίζεται με το έκζεμα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης εκζέματος μόνο σε παιδιά που δεν έχουν εκτεθεί σε σκύλους.

Τα παραπάνω δεδομένα υποδεικνύουν ότι η πρώιμη έκθεση σε σκύλους μπορεί να συμβάλλει στην προστασία των γενετικά πιο ευάλωτων παιδιών από το έκζεμα.

Τι συμβαίνει με το άσθμα

Η περίπτωση του άσθματος είναι αρκετά πιο σύνθετη. Στα πλαίσια μιας έρευνας που δημοσιεύτηκε το 2001 στο Journal of Allergy and Clinical Immunology μελετήθηκαν 1.000 παιδιά από τις ΗΠΑ, από τη γέννησή τους μέχρι τα 13 τους έτη. Η έρευνα κατέληξε στο ότι τα παιδιά που ζούσαν μαζί με σκύλους μέσα στο σπίτι ήταν λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν συχνό συριγμό (που είναι κοινό σύμπτωμα άσθματος), αλλά μόνο στην περίπτωση που δεν είχαν οικογενειακό ιστορικό άσθματος.

Μια κορεάτικη έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2021 στο Archives of Allergy and Immunology έδειξε ότι οι άνθρωποι που μεγάλωσαν με σκύλους είχαν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αλλεργίες. Παρόλα αυτά, είχαν ελάχιστα αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν μη-αλλεργικό συριγμό – ένα είδος αναπνευστικής δυσκολίας που συνήθως προκαλείται από ερεθισμό των αεραγωγών ή από λοιμώξεις (όχι από αλλεργιογόνα).

Τα παραπάνω μας δείχνουν ότι, παρότι η συμβίωση με σκύλους από μικρή ηλικία μπορεί να προστατεύει τους ανθρώπους από αλλεργικές παθήσεις όπως είναι το άσθμα, ενδέχεται ταυτόχρονα να αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κάποιων μη-αλλεργικών αναπνευστικών συμπτωμάτων.

Τι συμβαίνει με τις γάτες

Δεν είναι εύκολο να διαχωρίσουμε με ξεκάθαρο τρόπο τα αποτελέσματα που έχει η πρώιμη συμβίωση με γάτες από τη συμβίωση με σκύλους, καθώς πολλές έρευνες εξετάζουν από κοινού όλα τα χνουδωτά φιλαράκια. Παρόλα αυτά, οι έρευνες που έχουν μελετήσει ξεχωριστά τις γάτες, δεν καταλήγουν ότι η πρώιμη συμβίωση μαζί τους μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης αλλεργιών. Μια πιθανή εξήγηση γι’ αυτό είναι ότι οι γάτες και οι σκύλοι φέρουν διαφορετικά είδη μικροβίων, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν με διαφορετικούς τρόπους το οικιακό περιβάλλον στο οποίο ζουν.

Τι σημαίνουν όλα αυτά;

Πώς μπορούν να επηρεάσουν, λοιπόν, τα επιστημονικά ευρήματα την απόφασή σας να υιοθετήσετε κατοικίδιο;

Αν σκέφτεστε ήδη να υιοθετήσετε έναν σκύλο, υπάρχουν αρκετά δεδομένα που υποδεικνύουν ότι η πρώιμη έκθεση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να εμφανίσει το παιδί σας έκζεμα, και πιθανόν και άλλες αλλεργικές παθήσεις. Αυτό δεν αποτελεί εγγύηση ότι το παιδί σας δεν θα εμφανίσει αλλεργίες αν μεγαλώσει παρέα με έναν σκύλο, αλλά σίγουρα αποτελεί έναν ακόμα ενθαρρυντικό παράγοντα για να προσθέσετε ένα χνουδωτό φιλαράκι στην οικογένειά σας.

Με πληροφορίες από The Conversation