Οι γάτες συχνά χαρακτηρίζονται ανεξάρτητες, μυστηριώδεις και δύσκολες στην επικοινωνία. Η αλήθεια όμως είναι ότι αντιλαμβάνονται πολλά περισσότερα για τους ανθρώπους απ’ ό,τι νομίζουμε.

Η σχέση των μικρών μας αιλουροειδών με τον κηδεμόνα τους δεν βασίζεται μόνο στη φροντίδα και στο φαγητό, αλλά και στη φωνή, στον τρόπο που εκείνος εκφράζεται και στη συχνότητα με την οποία απευθύνεται σε εκείνες. Η ανθρώπινη φωνή λειτουργεί ως βασικό κανάλι επικοινωνίας και συναισθηματικής σύνδεσης. Ο τρόπος που ακούγεται και το πόσο συχνά ακούγεται καθορίζει αν η γάτα θα ανταποκριθεί ή θα επιλέξει να παραμείνει αδιάφορη στα κελεύσματά μας. 

Από ποια ηλικία αρχίζει η γάτα να αντιλαμβάνεται τη φωνή του ανθρώπου

Οι γατούλες αρχίζουν να αναγνωρίζουν φωνές από πολύ νωρίς. Σύμφωνα με μελέτες που έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά συμπεριφοράς ζώων, τα γατάκια αποκτούν πλήρη ακοή γύρω στις δύο εβδομάδες ζωής και από την τρίτη κιόλας εβδομάδα αρχίζουν να αντιδρούν σε ήχους που συνδέουν με φροντίδα και τροφή. Περίπου στους δύο μήνες μπορούν να ξεχωρίσουν τον ήχο της φωνής του κηδεμόνα τους, ιδίως αν αυτός τους μιλά συχνά και με σταθερό τόνο.

Η πρώιμη αυτή έκθεση στη φωνή βοηθά να δημιουργηθεί θετικός δεσμός. Όσα γατάκια μεγαλώνουν σε περιβάλλον όπου ακούνε συχνά ανθρώπινη φωνή παρουσιάζουν στο μέλλον μεγαλύτερη κοινωνικότητα και εμπιστοσύνη προς τους ανθρώπους.

Η σημασία της συχνής επικοινωνίας

Η επικοινωνία ανάμεσα στον άνθρωπο και τη γάτα είναι πολύ πιο ουσιαστική από μια σειρά απλών εντολών. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η φωνή του κηδεμόνα μπορεί να μετατραπεί σε «σήμα ασφάλειας» για το ζώο. Όταν η γάτα ακούει συχνά τη φωνή του ανθρώπου της μέσα στη μέρα, αρχίζει να τη συνδέει με θετικά συναισθήματα και καθημερινές εμπειρίες. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να της μιλά κανείς μόνο σε στιγμές που χρειάζεται να τη μαλώσει για κάτι.

Η συχνή ομιλία, ακόμη και χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, συμβάλλει στο δέσιμο. Όταν ο κηδεμόνας μπαίνει στο δωμάτιο και λέει ένα απλό «Καλημέρα», «Τι κάνεις σήμερα;» ή «Πώς πέρασες τη νύχτα;», το ζώο ακούει τον γνώριμο ήχο και αισθάνεται οικειότητα και χαρά. Κατά τη διάρκεια του φαγητού, η φωνή λειτουργεί ως «σήμα» ηρεμίας. Στις στιγμές του παιχνιδιού, η γλυκιά και τραγουδιστή φωνή (όπως μιλάμε σε ένα μικρό παιδί ή βρέφος) ενισχύει τη χαρά και την προθυμία της γάτας να συμμετάσχει.

Ο τρόπος που η γάτα αποκωδικοποιεί τη φωνή

Οι γάτες δεν κατανοούν τις λέξεις με τον ανθρώπινο τρόπο. Αντί να προσέχουν το περιεχόμενο, εστιάζουν στο πώς ειπώθηκαν τα λεγόμενά μας. Η χροιά, ο ρυθμός και ο τόνος της φωνής δρουν σαν «μουσική» με ένα βαθύ νόημα για εκείνες.

Έρευνα της ομάδας της Γαλλίδας ερευνήτριας Charlotte de Mouzon, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Animal Cognition, έδειξε ότι οι γάτες ανταποκρίνονται πολύ περισσότερο στη φωνή του κηδεμόνα τους όταν εκείνος χρησιμοποιεί έναν πιο γλυκό και ψηλό τόνο, όπως αυτόν που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν όταν μιλούν στα βρέφη.

Το γνωστό «baby talk» φαίνεται να τραβά την προσοχή των γατών περισσότερο από τον συνηθισμένο τρόπο ομιλίας. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όταν ο κηδεμόνας μιλά στη γάτα του με ψιλότερη φωνή, εκείνη σηκώνει τα αυτιά της, στρέφει το βλέμμα προς το μέρος του ή πλησιάζει. Στον αντίποδα, όταν η φωνή είναι ουδέτερη, η αντίδραση πιθανώς να μην είναι η αναμενόμενη.

Οι γάτες διαθέτουν εξαιρετικά ανεπτυγμένη ακοή στις υψηλές συχνότητες, οι οποίες αντιστοιχούν σε ήχους που παράγουν τα μικρά θηράματά τους. Επομένως, μια ανθρώπινη φωνή με γλυκύτερη και πιο ψηλή χροιά είναι φυσικά πιο ευχάριστη και αντιληπτή. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι μπορούν να διακρίνουν τη φωνή του κηδεμόνα τους από εκείνη ενός ξένου, ακόμη και αν ο άγνωστος προσπαθήσει να μιλήσει με τον ίδιο γλυκό τόνο. Μην ξεχνάμε πως η φωνή που συνδέεται με θετικές εμπειρίες παραμένει μοναδική στα αυτιά τους.

Η σημασία του τόνου και της συνέπειας

Η χροιά της φωνής του κηδεμόνα δεν χρειάζεται να είναι πάντα η ίδια, αλλά πρέπει να έχει συνέπεια στον τρόπο που εκφράζεται. Οι γάτες αντιλαμβάνονται γρήγορα τις συναισθηματικές αλλαγές του ανθρώπου και μπορούν να αναγνωρίσουν αν η φωνή δηλώνει ηρεμία, θυμό ή χαρά. Ο σταθερός και ζεστός τόνος τις βοηθά να νιώθουν ασφάλεια, ενώ ο έντονος ή απότομος ήχος μπορεί να τις αγχώσει και να τις φοβίσει.

Η καθηγήτρια συμπεριφοράς ζώων Lauren Finka από το Πανεπιστήμιο του Nottingham Trent αναφέρει ότι οι γάτες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στα ηχητικά σήματα που εκπέμπει ο κηδεμόνας τους. Όπως επισημαίνει, «η σταθερότητα και η ήρεμη χροιά δημιουργούν μια ηχητική “γέφυρα” που επιτρέπει στο ζώο να κατανοήσει ότι η αλληλεπίδραση είναι ασφαλής». Προτείνει μικρά και σταθερά λεκτικά ερεθίσματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, χωρίς πίεση ή επιβολή, ώστε η γάτα να παραμένει ήρεμη και δεκτική.

Ο Βρετανός ερευνητής John Bradshaw, συγγραφέας του βιβλίου Cat Sense, εξηγεί ότι η φωνή ενός ανθρώπου για μια γάτα είναι κάτι περισσότερο από ήχος καθώς είναι ένδειξη παρουσίας, συνέχειας και σταθερότητας. Όταν η φωνή χρησιμοποιείται με τρυφερότητα και καλοσύνη, λειτουργεί σαν καθημερινή υπενθύμιση ότι ο κηδεμόνας είναι εκεί, διαθέσιμος και προβλέψιμος.

Συχνά λάθη και πώς να αποφευχθούν

Πολλοί κηδεμόνες μιλούν στις γάτες τους μόνο όταν θέλουν να τις φωνάξουν ή να τις απομακρύνουν από κάτι. Αυτό μπορεί να κάνει τη φωνή να συνδεθεί με αρνητικά συναισθήματα. Η υπερβολική ένταση ή η χρήση διαφορετικών ονομάτων μπορεί επίσης να προκαλέσει σύγχυση. Η γάτα χρειάζεται έναν συγκεκριμένο ήχο, μια λέξη ή φράση που επαναλαμβάνεται σταθερά, ώστε να κατανοεί ότι απευθύνεται σε εκείνη.

Η ήπια φωνή και η συνέπεια στις λέξεις είναι το «κλειδί» της αποτελεσματικής επικοινωνίας. Η φωνή πρέπει επίσης να συνοδεύεται από γλώσσα σώματος που εκπέμπει ηρεμία. Οι γάτες δεν επικοινωνούν μόνο με ήχους αλλά και με το βλέμμα και τη στάση του σώματός μας. Όταν ο κηδεμόνας γονατίζει, κοιτάζει το ζώο στα μάτια με αγάπη και του μιλά ήρεμα, δημιουργείται μια σχέση εμπιστοσύνης που στην πορεία εξελίσσεται σε σχέση στοργής, αγάπης και εξάρτησης.

Πρακτικά παραδείγματα επικοινωνίας

Οι απλές καθημερινές στιγμές κάνουν θαύματα, όπως και με τους ανθρώπους. Κατά το τάισμα, ο κηδεμόνας μπορεί να λέει με ήρεμη και χαρούμενη φωνή «Ώρα για φαγητό» κάθε φορά που γεμίζει το μπολ. Η επαναλαμβανόμενη φράση συνδέεται γρήγορα με τη συγκεκριμένη πράξη και η γάτα αρχίζει να την αναγνωρίζει.

Τη στιγμή του παιχνιδιού, η χρήση πιο παιχνιδιάρικης φωνής, με ελαφρώς αυξημένο τόνο, βοηθά τη γάτα να καταλάβει ότι πρόκειται για ώρα διασκέδασης. Όταν χαλαρώνει, ένα απλό «Μπράβο, καλή γατούλα» με χαμηλή, γλυκιά φωνή ενισχύει την αίσθηση ασφάλειας. Ακόμη και όταν κοιμάται, μια τρυφερή φράση όπως «Κοιμήσου ήσυχα» μπορεί να λειτουργήσει σαν καθησυχαστικός ήχος.

Κατά την επιστροφή στο σπίτι, η γάτα συχνά περιμένει έξω από την πόρτα ή κοντά στο σημείο εισόδου. Η σταθερή φράση καλωσορίσματος με χαρούμενη φωνή, όπως «Ήρθα, γλυκιά μου», ενισχύει την προσμονή και τη σύνδεση. Με τον καιρό, το ζώο μαθαίνει να περιμένει τη φωνή αυτή και να τη συνδέει με θετική παρουσία.

Εν κατακλείδι η φωνή του κηδεμόνα είναι για τη γάτα κάτι πολύ περισσότερο από έναν απλό ήχο. Είναι το «σήμα» που τη συνδέει με την ασφάλεια, την τρυφερότητα και την αίσθηση του «ανήκειν». Κάθε φορά που την ακούει, ακόμη κι αν δεν ανταποκρίνεται αμέσως, κάτι μέσα της την κάνει να αναγνωρίσει τη φροντίδα που της προσφέρεται. Μπορεί να γυρίσει το κεφάλι, να τεντώσει τα αυτιά ή απλώς να ανοιγοκλείσει τα μάτια της αργά, με τον δικό της τρόπο που λέει «σε ακούω» και μας κάνει να λιώνουμε.

Μέσα από την αμφίδρομη επικοινωνία, η γούνινη φίλη μας μαθαίνει ότι αγαπιέται, ότι είναι ασφαλής και ότι κάποιος νοιάζεται πραγματικά γι’ αυτήν. Δεν χρειάζονται πολλές λέξεις παρά μόνο συνέπεια, ηρεμία και αγάπη. Γιατί κάθε φορά που μιλάμε στη γατούλα μας με αγάπη, εκείνη δεν ακούει απλώς μια αδιάφορη φωνή. Αντιθέτως, διαισθάνεται ότι είμαστε η οικογένειά της και όλος της ο κόσμος.