Μια γάτα μπορεί να είναι πολλά πράγματα ταυτόχρονα: τρυφερό κατοικίδιο, απαιτητική «βασίλισσα» του σπιτιού αλλά και ένας μικρός θηρευτής που δεν ξεχνάει ποτέ την άγρια πλευρά του. Κι ενώ η ίδια μπορεί να κινείται αβίαστα ανάμεσα σε αυτούς τους ρόλους, οι άνθρωποι γύρω της τους αντιμετωπίζουν με αρκετά διαφορετικούς τρόπους.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αντίδραση που μπορεί να έχει κάποιος βλέποντας ένα τραυματισμένο ή νεκρό ζωάκι που έχει φέρει η γάτα του ως «δώρο» μέσα στο σπίτι. Τα συναισθήματα και ο βαθμός προβληματισμού που προκαλεί αυτή η συμπεριφορά ποικίλλουν ανάλογα με τη νοοτροπία του κάθε ανθρώπου.

Κάπως έτσι γεννιούνται οι πέντε τύποι κηδεμόνων γατών που έχουν «αναγνωρίσει» ερευνητές και αντανακλούν τη στάση μας απέναντι στην ελευθερία κινήσεων και τα κυνηγετικά ένστικτα των αγαπημένων μας αιλουροειδών.

Οι πέντε τύποι κηδεμόνων γατών

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Frontiers in Ecology and the Environment το 2020, η στάση που υιοθετούν οι κηδεμόνες απέναντι στη συμπεριφορά θηρευτή της γάτας τους και την πρόσβασή της στον έξω κόσμο τούς εντάσσει σε πέντε βασικές κατηγορίες.

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ ζήτησαν από κηδεμόνες γατών να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν με διάφορες δηλώσεις, όπως π.χ. «ανησυχώ για την ασφάλεια της γάτας μου όταν βγαίνει εκτός σπιτιού» ή «δεν μου αρέσει όταν κυνηγάει το κατοικίδιό μου, αλλά ξέρω ότι πρόκειται για ένα σαρκοφάγο ζώο με άγρια ένστικτα». Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν επίσης να απαντήσουν σε ερωτηματολόγια και να συμμετέχουν σε μίνι συνεντεύξεις με τους ειδικούς.

Η επιστημονική ομάδα ανέλυσε τις απαντήσεις και κατέληξε ότι υπάρχουν πέντε «τύποι» κηδεμόνων, οι οποίοι είναι οι ακόλουθοι:

1. Ευσυνείδητοι φροντιστές: Προβληματίζονται για τον αντίκτυπο της συμπεριφοράς της γάτας τους στη φύση και νιώθουν υπεύθυνοι ως προς τον έλεγχο των κυνηγετικών της συνηθειών.

2. Υπέρμαχοι της ελευθερίας: Έχουν ως προτεραιότητα την ανεξαρτησία της γάτας τους και αντιτίθενται σε μέτρα που περιορίζουν τους τρόπους έκφρασης των ενστίκτων της.

3. Ανεκτικοί κηδεμόνες: Θεωρούν σημαντικό να έχει η γάτα τους πρόσβαση στον έξω κόσμο αλλά αντιπαθούν τις κυνηγετικές της συνήθειες.

4. Προστατευτικοί φύλακες: Η βασική τους έγνοια είναι η ασφάλεια του κατοικιδίου τους και η προστασία του από κινδύνους που αντιμετωπίζει όταν βρίσκεται εκτός σπιτιού.

5. Μη παρεμβατικοί σπιτονοικοκύρηδες: Δεν γνωρίζουν ή δεν ασχολούνται με ζητήματα όπως οι επιπτώσεις της συμπεριφοράς της γάτας τους στη φύση.

Ο σκοπός της έρευνας

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός πρότζεκτ με τίτλο «Cats, Cat Owners and Wildlife» που συνεργάζεται με κηδεμόνες με στόχο την εύρεση νέων, βιώσιμων και «φιλικών προς τις γάτες» στρατηγικών για τον περιορισμό του αντίκτυπου του κυνηγιού τους στη φύση.

Οι ερευνητές διευκρινίζουν ότι η έρευνα τους έχει περιορισμούς, αφού ναι μεν αντικατοπτρίζει τις απόψεις διαφορετικών κηδεμόνων αλλά δεν δείχνει ποιο ποσοστό στον γενικό πληθυσμό υιοθετεί την κάθε άποψη. Επιπλέον, η έρευνα επικεντρώθηκε σε κηδεμόνες στο Ηνωμένο Βασίλειο και μάλιστα από περιοχές της επαρχίας. Όπως επισημαίνει στο Newsweek η Sarah Crowley, μία εκ των συγγραφέων της μελέτης, σε άλλες χώρες επικρατούν διαφορετικές νοοτροπίες. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι κηδεμόνες τείνουν να κρατούν περισσότερο τις γάτες τους μέσα στο σπίτι, ενώ στην Αυστραλία υπάρχει μεγαλύτερος βαθμός ευαισθητοποίησης ως προς τις επιπτώσεις στην τοπική άγρια πανίδα.

Σύμφωνα με την Sarah Crowley, ο κύριος στόχος της ομάδας τους ήταν να δώσουν το έναυσμα σε κηδεμόνες γατών να σκεφτούν πώς βλέπουν οι ίδιοι αυτά τα λεπτά ζητήματα και να συγκρίνουν τις απόψεις τους με φίλους και γνωστούς τους. Για τους ειδικούς, εξάλλου, η αναγνώριση των παραπάνω νοοτροπιών είναι σημαντική για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την προστασία απειλούμενων ειδών στη φύση.

«Κυνήγι» στο σπίτι

Τα κυνηγετικά ένστικτα των γατών είναι βαθιά ριζωμένα στο γενετικό τους υλικό, κομμάτι της ίδιας τους της ύπαρξης. Ακόμα και οι καλοταϊσμένες γάτες αισθάνονται την ανάγκη να παραμονεύσουν τη λεία τους και να παίξουν μαζί της, δραστηριότητες που αποτελούν γι’ αυτές πηγή πνευματικής διέγερσης.

Πώς μπορεί όμως ένας κηδεμόνας που θέλει να κρατά τη γάτα του στο σπίτι, τόσο για τη δική της προστασία όσο και για τα οφέλη στην άγρια ζωή, να τη βοηθήσει να καλύψει αυτές τις ανάγκες της;

Ακολουθούν μερικές προτάσεις που μπορεί να σας φανούν χρήσιμες.

1. Διαδραστικά παιχνίδια: Παιχνίδια όπως ραβδιά teaser βοηθούν τα κατοικίδια να εξασκήσουν τα ένστικτα του θηρευτή ενώ παράλληλα μένουν σε φόρμα. Σημαντικό είναι να κινείστε κατά τη χρήση τους και να τα εναλλάσσετε τακτικά, ώστε να κάνετε πιο ενδιαφέρουσα τη δραστηριότητα για τη γάτα σας.

2. Πρόσβαση σε παράθυρο: Η γάτα μπορεί να παρατηρεί τον έξω κόσμο, να βλέπει πουλιά και έντομα, και έτσι να ικανοποιεί το ένστικτο παρακολούθησης χωρίς να κυνηγάει ζωντανά θηράματα.

3. Χρήση βίντεο: Σε πολλές γάτες αρέσει να παρακολουθούν τηλεόραση ή βίντεο στο YouTube, καθώς τις μαγεύουν οι κινήσεις που βλέπουν. Μπορείτε να εκμεταλλευτείτε αυτό το ενδιαφέρον προβάλλοντας βίντεο ειδικά για γάτες με ψάρια, πουλιά ή ποντίκια.

4. Κατασκευές αναρρίχησης: Η κίνηση, και πιο συγκεκριμένα το σκαρφάλωμα, επιτρέπει στη γάτα να εκτονώνει την ενέργειά της και να εκφράζει ένστικτα που συνδέονται με τη θηρευτική της συμπεριφορά.

5. Ελεγχόμενη πρόσβαση στον έξω κόσμο: Οι περιφραγμένοι εξωτερικοί χώροι (όπως π.χ. ειδικά διαμορφωμένα μπαλκόνια, αυλές ή catios) μπορούν να εμπλουτίσουν τη ζωή της γατούλας σας επιτρέποντάς της να παίξει με ασφάλεια στην ύπαιθρο. Μια άλλη επιλογή μπορεί να είναι η εκπαίδευσή της με σαμαράκι και λουρί, που θα της επιτρέψει να σας συνοδεύει στις βόλτες σας.