Υπάρχει μια στιγμή μέσα στη μέρα που λέει πολλά. Είναι εκείνη η ώρα που ο σκύλος κουλουριάζεται στο κρεβάτι του ή η γάτα ξαπλώνει στο πιο ήσυχο σημείο του σπιτιού και αφήνεται. Χωρίς προσπάθεια, χωρίς άγχος, χωρίς προσποίηση. Μόνο ύπνος.

Κι όταν τα βλέπουμε έτσι, θυμόμαστε κάτι που συχνά ξεχνάμε. Ότι ο ύπνος για τα ζώα μας δεν είναι απλώς μια συνήθεια. Είναι ανάγκη, όπως είναι και για εμάς. Ανάγκη για ηρεμία, για επαναφορά, για υγεία.

Κι αν σταθούμε λίγο να τα παρατηρήσουμε, καταλαβαίνουμε ότι ο τρόπος που κοιμούνται μας λέει πολλά για το πώς νιώθουν. Για το αν είναι ήρεμα, ασφαλή, χαρούμενα. Για το αν κάτι τα δυσκολεύει ή αν όλα στη ζωή τους βρίσκονται στη θέση τους.

Ο ύπνος τους δεν είναι μια λεπτομέρεια. Είναι καθρέφτης της ευεξίας τους. Και αυτή η σκέψη είναι το καλύτερο σημείο για να ξεκινήσουμε.

Κοιμόμαστε διαφορετικά, αλλά για τον ίδιο λόγο

Οι άνθρωποι έχουμε έναν κύκλο ύπνου σχετικά σταθερό. Θέλουμε τις ώρες μας, το σκοτάδι μας, το κρεβάτι μας. Σκύλοι και γάτες έχουν άλλους ρυθμούς, αλλά οι ανάγκες που ικανοποιούν είναι ίδιες.

Οι σκύλοι χρειάζονται περίπου 10 έως 14 ώρες ύπνου καθημερινά. Τα κουτάβια σχεδόν τη διπλάσια. Και δεν το κάνουν επειδή «βαριούνται». Το κάνουν γιατί ο εγκέφαλός τους μαθαίνει συνεχώς, καταγράφει μυρωδιές, εικόνες, εμπειρίες. Ο ύπνος τα βοηθά να επεξεργαστούν αυτές τις πληροφορίες, όπως ακριβώς συμβαίνει και σε εμάς όταν ένα καλό βράδυ ύπνου μάς κάνει πιο καθαρούς και ήρεμους την επόμενη μέρα.

Οι γάτες, πάλι, είναι άλλο κεφάλαιο. Μπορούν να κοιμηθούν πάνω από 14 ώρες, και συχνά αγγίζουν και τις 20 ώρες. Δεν είναι τεμπελιά. Είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το είδος τους. Ακόμη και οι πιο ήρεμες, “σπιτικές” γάτες έχουν μέσα τους εκείνο το ένστικτο του θηρευτή που κάνει σύντομες, έντονες εκρήξεις ενέργειας και μετά χρειάζεται να την ανακτήσει ξανά. Κάπως σαν εμάς στις μέρες που κάνουμε πολλά πράγματα μαζί και μετά νιώθουμε την ανάγκη να «σβήσουμε».

Αν το δούμε έτσι, καταλαβαίνουμε ότι ο ύπνος δεν είναι υπόθεση αριθμών. Είναι υπόθεση ισορροπίας.

Τι συμβαίνει στο σώμα τους όταν κοιμούνται

Εμείς ξέρουμε πως όταν δεν κοιμόμαστε καλά, το σώμα μας το δείχνει. Είμαστε κουρασμένοι, λιγότερο συγκεντρωμένοι, πιο ευαίσθητοι στο στρες. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στον σκύλο και στη γάτα μας.

Κατά τον βαθύ ύπνο, τα ζώα παράγουν ορμόνες που στηρίζουν το ανοσοποιητικό τους. Το σώμα επισκευάζει φθορές, οι μύες χαλαρώνουν, οι αρθρώσεις ξεκουράζονται. Στα μικρά ζώα, ο ύπνος συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη. Στους ενήλικες, βοηθά στη σταθεροποίηση της ενέργειας, στη ρύθμιση του άγχους και στη διατήρηση ενός υγιούς μεταβολισμού.

Ακόμη και ο τρόπος που ονειρεύονται έχει τον δικό του ρόλο. Οι φάσεις REM, οι στιγμές που βλέπουμε τα πόδια του σκύλου να τρεμοπαίζουν ή τα μουστάκια της γάτας να κινούνται, είναι περίοδοι όπου ο εγκέφαλός τους «τακτοποιεί» τις εμπειρίες τους. Όπως ακριβώς συμβαίνει σε εμάς.

Ο καλός ύπνος δεν είναι μόνο ξεκούραση. Είναι ένα εργαλείο υγείας.

Πώς ξέρουμε ότι δεν κοιμούνται όσο χρειάζονται

Αν παρατηρήσεις τον εαυτό σου, ξέρεις πότε ο ύπνος σου δεν είναι καλός. Τα ζώα δεν μπορούν να μας το πουν έτσι, αλλά μπορούν να μας το δείξουν.

Ένας σκύλος που δεν κοιμάται αρκετά συχνά γίνεται πιο ανήσυχος, πιο υπερκινητικός ή πιο κολλημένος πάνω μας. Μπορεί να αλλάξει η όρεξή του, να δυσκολεύεται να χαλαρώσει ή να κοιμάται σε περίεργα διαστήματα χωρίς να ξεκουράζεται πραγματικά.

Μια γάτα που δεν κοιμάται καλά μπορεί να παρουσιάσει περισσότερη γκρίνια, περισσότερή νυχτερινή δραστηριότητα, λιγότερο παιχνίδι, αλλαγές στην όρεξη ή αναζήτηση «ασφαλούς» ύπνου σε σημεία που πριν δεν προτιμούσε.

Όπως όταν εμείς δεν κοιμόμαστε και νιώθουμε ότι κάτι δεν πάει καλά, έτσι και στα ζώα η αλλαγή στον ύπνο είναι σημάδι που χρειάζεται προσοχή.

Ο ύπνος τους εξαρτάται και από εμάς

Μπορεί να μη θέλουν στρώματα πολυτελείας ή μαξιλάρια με πούπουλα, αλλά χρειάζονται κάτι πιο ουσιαστικό. Χρειάζονται ένα περιβάλλον που τους επιτρέπει να χαλαρώσουν.

Στον σκύλο, η ρουτίνα είναι χρυσός. Όταν ξέρει πότε παίζει, πότε τρώει, πότε βγαίνει βόλτα και πότε είναι ώρα που τελειώνει η μέρα, το σώμα του λειτουργεί πιο αρμονικά. Ένα ήρεμο σημείο στο σπίτι, μακριά από βαβούρα, και ένα σταθερό σημείο για το κρεβάτι του κάνουν τεράστια διαφορά.

Στη γάτα, το μυστικό είναι η επιλογή. Θέλει ύψος, θέλει γωνιές, θέλει την αίσθηση ότι έχει τον έλεγχο του χώρου. Και, πάνω από όλα, θέλει να νιώθει ότι δεν την απειλούμε όταν ξεκουράζεται. Η ησυχία για μια γάτα δεν είναι πολυτέλεια. Είναι συνθήκη για να καταφέρει να μπει στον βαθύ ύπνο.

Ο ύπνος ως απόδειξη εμπιστοσύνης

Υπάρχει κάτι υπέροχο στον τρόπο που τα ζώα κοιμούνται δίπλα μας. Το ότι κλείνουν τα μάτια τους κοντά μας σημαίνει ότι νιώθουν ασφαλή. Και αυτό, για έναν σκύλο ή μια γάτα, είναι ίσως η μεγαλύτερη έκφραση εμπιστοσύνης.

Ο ύπνος τους είναι κομμάτι της κοινής μας ζωής. Μας χρειάζονται για να είναι ποιοτικός, και εμείς χαιρόμαστε όταν βλέπουμε ότι ξεκουράζονται πραγματικά. Είναι μια σιωπηλή ανταλλαγή φροντίδας που χτίζει τη σχέση μας μέρα με τη μέρα.

Και ίσως αυτό είναι το πιο γλυκό σημείο όλης της ιστορίας. Ότι, τελικά, άνθρωποι και ζώα έχουμε ένα κοινό: για να είμαστε καλά, πρέπει να μπορούμε να ξεκουραζόμαστε. Και όταν προφυλάσσουμε τον ύπνο των ζώων μας, φροντίζουμε και ένα κομμάτι του δικού μας κόσμου. Το πιο ήρεμο, το πιο τρυφερό.