Για κάθε κηδεμόνα σκύλου έχει υπάρξει τουλάχιστον μια φορά όπου γύρισε στο σπίτι και βρήκε ένα κατεστραμμένο μαξιλάρι, ένα φαγωμένο παπούτσι ή ένα λερωμένο χαλί. Για να αντικρίσει αμέσως μετά τον σκύλο του με χαμηλωμένο κεφάλι, αυτιά γυρισμένα προς τα κάτω και ένοχο βλέμμα.

Το ερώτημα αν οι σκύλοι καταλαβαίνουν ότι έχουν κάνει αταξία είναι από τα πιο συνηθισμένα. Η εικόνα που έχουν όταν διαπιστώνουμε ότι έχουν προκαλέσει κάποια ζημιά μάς οδηγεί αυθόρμητα στο συμπέρασμα ότι γνωρίζουν πως έκαναν κάτι “κακό”.

Είναι όμως πράγματι έτσι; Για να απαντήσουμε σωστά, χρειάζεται να κατανοήσουμε πώς σκέφτονται οι σκύλοι, πώς αντιλαμβάνονται τη συμπεριφορά τους και πώς ερμηνεύουν τη δική μας αντίδραση.

Πώς λειτουργεί το μυαλό του σκύλου

Οι σκύλοι είναι εξαιρετικά έξυπνα και κοινωνικά ζώα, όμως ο τρόπος σκέψης τους διαφέρει σημαντικά από τον ανθρώπινο. Δεν έχουν την ίδια έννοια της ηθικής, της ενοχής ή της αταξίας όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς. Ένας σκύλος δεν σκέφτεται “έκανα κάτι λάθος και τώρα θα τιμωρηθώ”. Αντίθετα, λειτουργεί κυρίως με βάση τη σύνδεση αιτίας – αποτελέσματος και το τι συμβαίνει στο παρόν.

Οι τετράποδοι φίλοι μας ζουν τη στιγμή και τίποτα παραπάνω. Αυτό σημαίνει ότι δυσκολεύονται να συνδέσουν μια πράξη που έκαναν στο παρελθόν με μια αντίδραση που βλέπουν τώρα από εμάς. Επομένως, όταν γυρίζουμε σπίτι και θυμώνουμε για κάτι που έχει ήδη συμβεί, ο σκύλος δεν καταλαβαίνει τι αφορά ο θυμός μας.

Το “ένοχο βλέμμα” αποτελεί σημάδι ενοχής ή φόβου;

Πολλοί πιστεύουν ότι το χαμηλωμένο κεφάλι, η αποφυγή βλεμματικής επαφής και η πιο διστακτική στάση σώματος είναι σημάδια ενοχής. Στην πραγματικότητα, οι επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι αυτή η συμπεριφορά σχετίζεται περισσότερο με φόβο ή υποταγή παρά με πραγματική ενοχή.

Ο σκύλος έχει μάθει να καταλαβαίνει πολλά από τη γλώσσα του σώματός μας, τον τόνο της φωνής μας, τις κινήσεις και την έντασή μας. Όταν επιστρέφουμε θυμωμένοι, φωνάζουμε ή κινούμαστε απότομα, ο σκύλος αντιλαμβάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν στο παρελθόν έχει βιώσει αρνητικές αντιδράσεις σε παρόμοιες καταστάσεις, θα προσπαθήσει να κατευνάσει την ένταση, δείχνοντας συμπεριφορά υποταγής.

Με απλά λόγια, δεν σκέφτεται πως έκανε αταξία αλλά πως ο άνθρωπός του είναι θυμωμένος και πρέπει με κάποιο τρόπο να ηρεμήσει την κατάσταση.

Καταλαβαίνει ποτέ ο σκύλος ότι έκανε κάτι λάθος;

Ναι, αλλά μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Ένας σκύλος μπορεί να καταλάβει ότι μια συμπεριφορά δεν είναι επιθυμητή, μόνο όταν η διόρθωση γίνεται τη στιγμή που συμβαίνει ή ελάχιστα δευτερόλεπτα μετά. Για παράδειγμα, αν τον σταματήσουμε τη στιγμή που μασάει ένα παπούτσι, του πούμε με ήρεμο και σταθερό τόνο “όχι”, και του δώσουμε ένα κατάλληλο παιχνίδι, μπορεί με κάποιες επαναλήψεις να κατανοήσει πως πρέπει να μασάει μόνο τα παιχνίδια του.

Αν όμως η διόρθωση έρθει αργότερα, ο σκύλος δεν μπορεί να συνδέσει τη φωνή μας με την πράξη που έκανε πριν από ώρα. Το μόνο που καταλαβαίνει είναι ότι ο άνθρωπός του είναι θυμωμένος.

Γιατί κάνουν αταξίες οι σκύλοι;

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τις περισσότερες φορές οι σκύλοι δεν κάνουν ζημιές από κακία ή ανυπακοή. Οι λόγοι είναι συνήθως πολύ πιο απλοί και φυσιολογικοί. Ένας σκύλος με αρκετή ενέργεια, που μένει μόνος του για πολλές ώρες χωρίς ερεθίσματα, θα ψάξει για τρόπους να απασχοληθεί. Το μάσημα αντικειμένων είναι φυσική συμπεριφορά, ειδικά για τα κουτάβια.

Επίσης πολλοί σκύλοι αγχώνονται έντονα όταν μένουν μόνοι. Οι ζημιές και τα “ατυχήματα” τουαλέτας μπορεί να είναι εκδήλωση στρες και ανησυχίας. Φυσικά πρέπει και εμείς να καθοδηγήσουμε τον σκύλο μας, καθώς δεν γεννιέται γνωρίζοντας τι επιτρέπεται και τι όχι μέσα σε ένα ανθρώπινο σπίτι. Χρειάζεται πρόγραμμα, εκπαίδευση και συνέπεια.

Η τιμωρία μπορεί να βοηθήσει;

Η τιμωρία, ιδιαίτερα αν ακολουθεί μετά την “αταξία”, όχι μόνο δεν βοηθάει, αλλά μπορεί να δημιουργήσει και σοβαρά προβλήματα στη σχέση με τον φίλο μας. Ο σκύλος μπορεί να αρχίσει να φοβάται τον κηδεμόνα του, να κρύβεται ή να παρουσιάσει αυξημένο άγχος.

Αντί για τιμωρία και φωνές, προσπαθήστε να βασιστείτε στη θετική ενίσχυση. Επιβραβεύστε τις επιθυμητές συμπεριφορές και δημιουργήστε το κατάλληλο περιβάλλον ώστε ο σκύλος να αποφύγει τις ανεπιθύμητες.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τον σκύλο μας να μην κάνει αταξίες

Η κατανόηση είναι το πρώτο βήμα. Όταν σταματήσουμε να αποδίδουμε ανθρώπινα συναισθήματα, όπως η ενοχή, στους σκύλους μας, γινόμαστε πιο δίκαιοι και αποτελεσματικοί κηδεμόνες.

Φροντίστε να προσφέρετε στον σκύλο σας καθημερινή άσκηση, πνευματική διέγερση και σταθερές ώρες φαγητού και ξεκούρασης. Δείξτε υπομονή και κατανόηση σε κάποια ατυχήματα που είναι βέβαιο πως θα συμβούν, και με τη σωστή εκπαίδευση, θα αναπτύξετε εξαιρετική επικοινωνία με τον τετράποδο φίλο σας.

Τελικά καταλαβαίνουν οι σκύλοι ότι έχουν κάνει αταξία;

Η απάντηση είναι “όχι”, ιδιαίτερα με τον τρόπο που το εννοούμε εμείς. Δεν νιώθουν ενοχές, ούτε έχουν επίγνωση ότι παραβίασαν έναν κανόνα, όταν το γεγονός έχει ήδη περάσει. Αυτό που πραγματικά καταλαβαίνουν είναι η δική μας συναισθηματική κατάσταση, και αντιδρούν ανάλογα. Βελτιώνοντας την επικοινωνία με τον σκύλο μας, θα μπορέσουμε να του εξηγήσουμε με ξεκάθαρο τρόπο τι ζητάμε από εκείνον, και να περιορίσουμε τα “ατυχήματα” στο σπίτι, και γενικότερα στην καθημερινότητά μας.