Χαμαιλέοντας: ο μετρ του καμουφλάζ – Τα είδη που ζουν στην Ελλάδα
Αγγελική Μακρή
06/10/2025
Έχετε ακούσει ότι κάποιος μπορεί να καμουφλάρεται όπως ο χαμαιλέοντας; Δεν είναι υπερβολή, αλλά είναι ένα ζώο που γνωρίζει καλά να προσαρμόζεται στο περιβάλλον που ζει κάθε φορά.
Ας μάθουμε λίγα παραπάνω για αυτό το ερπετό που μοιάζει εξωτικό, όμως ζει και στη χώρα μας. Ο χαμαιλέοντας είναι ένα είδος σαύρας με πάνω από 200 είδη, που πάνω από τα μισά ζουν στη Μαδαγασκάρη. Παρά το όνομά του που προέρχεται από τις λέξεις “χαμαί” που σημαίνει στο έδαφος και “λέοντας”, που είναι το γνωστό λιοντάρι, είναι ένα εντελώς ακίνδυνο ζώο για τον άνθρωπο.
Τα χαρακτηριστικά του
Μερικά από τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά του είναι πως κάθε ένα από τα δύο μάτια του κάνει τη δική του κίνηση, άρα μπορεί να κοιτάει ταυτόχρονα σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Η γλώσσα του είναι μακριά και κολλώδης, άρα μπορεί να τη βγάζει έξω, να την τεντώνει σε μεγάλη απόσταση και με μεγάλη ταχύτητα ώστε να πιάνει το θήραμά του, όπως έντομα. Κάποια είδη μεγαλύτερα σε μέγεθος εμπλουτίζουν την τροφή τους με μικρές σαύρες και πτηνά. Όσο για το καμουφλάζ που τους έχουμε συνδέσει, τα περισσότερα είδη έχουν την ικανότητα να αλλάζουν χρώμα και χρησιμοποιώντας την ουρά τους, η οποία είναι μακριά και πολύ κινητική, προειδοποιούν και άλλους χαμαιλέοντας για να αλλάξουν και αυτοί. Η ουρά τους χαρακτηρίζεται συλλυπτήρια, μπορεί δηλαδή να τυλιχθεί γύρω από δέντρα και να δώσει στο ζώο την ικανότητα να ισορροπήσει, να σκαρφαλώσει, αλλά και να στερεωθεί. Όταν ξεκουράζεται ή κοιμάται, η ουρά τους παραμένει τυλιγμένη κοντά στο σώμα τους.
Όταν οι χαμαιλέοντες αλλάζουν χρώμα, εμφανίζουν βούλες και ρίγες σε κόκκινο, μπλε, πράσινο και κίτρινο. O λόγος που καμουφλάρονται είναι για να προστατευθούν από τους θηρευτές τους, αλλά και από τους περίεργους ανθρώπους που θέλουν να τους πλησιάσουν. Μπορεί όμως να το κάνουν για να επιβάλλουν την κυριαρχία τους σε άλλους χαμαιλέοντες, κάτι που συνηθίζουν να κάνουν τα αρσενικά μεταξύ τους. Όσοι έχουν φωτεινά και έντονα χρώματα θεωρούνται πιο δυναμικοί από αυτούς με τα γήινα χρώματα. Τα πόδια τους έχουν σχήμα σαν λαβίδες, έτσι ώστε να βοηθάνε στην κίνησή τους.
Η ιστορία και η γεωγραφική τους κατανομή
Οι χαμαιλέοντες υπάρχουν στη Γη εδώ και εκατομμύρια χρόνια, συγκεκριμένα λίγο μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων, κάτι που συνέβη πριν 65 εκατομμύρια χρόνια. Βέβαια ενώ οι παλαιοντολόγοι στηρίζουν αυτή την εκδοχή, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ίσως να είχαν εμφανιστεί νωρίτερα, 100 εκατομμύρια χρόνια πριν, στην Αφρική. Αυτό αιτιολογεί και την έντονη παρουσία του ερπετού στη Μαδαγασκάρη. Πάνω από τον μισό πληθυσμό τους παγκοσμίως εντοπίζεται στο συγκεκριμένο νησί, με τρία γένη (brookesia, calumna και furcifer), να ζουν αποκλειστικά εκεί, αλλά και κάποια είδη, όπως ο μικρόσωμος πυγμαίος χαμαιλέοντας, ο γιγαντιαίος Parson, αλλά και o απειλούμενος Ταρζάν που δεν έχει σχέση με τον παιδικό ήρωα που ζούσε στα δάση, αλλά μια περιοχή που παλιότερα είχε την ονομασία Tarzanville και πλέον Ambodimeloka.
Η αναπαραγωγή τους
Είναι ωοτόκα ζώα και το θηλυκό γεννάει το φθινόπωρο, αφού πρώτα σκάψει μια τρύπα στην άμμο. Εκεί αφήνει 30-40 αυγά, τα οποία θέλουν 10 με 12 μήνες για να εκκολαφθούν.
Ποια είδη συναντάμε στην Ελλάδα και σε ποιες περιοχές
Δύο είδη συναντάμε στην Ελλάδα: Τον Μεσογειακό Χαμαιλέοντα (Chamaeleo chamaeleon) και τον Αφρικανικό Χαμαιλέοντα (Chamaeleo africanus). Ο πρώτος ζει στην Σάμο, ενώ παλιότερα τον συναντούσαμε στην Κρήτη και την Χίο, ενώ ο δεύτερος στη Γιάλοβα της Μεσσηνίας.
Τι πρέπει να κάνουμε αν συναντήσουμε έναν χαμαιλέοντα
Ήδη στην Ελλάδα ο πληθυσμός τους μειώνεται σταδιακά, άρα θα πρέπει να βοηθήσουμε όσο μπορούμε στην προστασία τους. Αν λοιπόν βρεθούμε σε ένα από τα μέρη που αναφέραμε προηγουμένως και συναντήσουμε έναν χαμαιλέοντα, θα πρέπει να μην κάνουμε καμία κίνηση προς εκείνον. Αν θέλουμε να τον βγάλουμε φωτογραφία, ας το κάνουμε από απόσταση, χωρίς να τον ενοχλήσουμε και ας συνεχίσουμε στο δρόμο μας. Αν δείτε να πωλείται ένας, θα πρέπει να καλέσετε την Αστυνομία ή το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος”, καθώς είναι πράξη παράνομη.
