Φρατέρκουλα του Ατλαντικού: Γνωρίστε τoυς κλόουν της θάλασσας
Αγγελική Μακρή
18/06/2025
Πριν ανοίξετε το λεξικό και τις μηχανές αναζήτησης, να σας πούμε ότι είναι η φρατέρκουλα είναι ένα πτηνό, και έχει εναλλακτικά ονόματα όπως puffin, ο “παπαγάλος της θάλασσας” και ο “κλόουν της θάλασσας”. Θα τη συναντήσετε κυρίως στην Ισλανδία, αλλά και σε άλλες περιοχές του βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού.
Πολλοί μπερδεύουν τα συγκεκριμένα πτηνά με τους πιγκουίνους, η αλήθεια είναι ότι ναι μεν μοιάζουν στο ασπρόμαυρό κοστούμι τους, όμως η φρατέρκουλα μπορεί να πετάει. Αν την κοιτάξετε καλύτερα, ίσως σας θυμίσει και ένα άλλο πτηνό, τον παπαγάλο, κάτι που είναι λογικό, αφού το ράμφος τους μοιάζει εμφανισιακά.
Η επίσημη ονομασία της είναι Φρατέρκουλα του Ατλαντικού και ανήκει στην οικογένεια των αλκιδών, ενώ στα ελληνικά αναφέρεται και ως θαλασσοψιττακός. Είναι σαρκοφάγα και τρέφονται με μικρά ψάρια, όπως ρέγγες και μπακαλιάρους. To 90% του πληθυσμού τους ζει στην Ευρώπη. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός τους, σε ποσοστό 80% ζει στην Ισλανδία και τη Νορβηγία. Μάλιστα, στην Ισλανδία, μπορεί η διασημότερη δραστηριότητα για τους τουρίστες να είναι τα θερμά λουτρά στη Γαλάζια Λίμνη, υπάρχει όμως η δυνατότητα να κάνουν bird watching με βάρκα σε διάφορα νησάκια προκειμένου να δουν χιλιάδες φρατέρκουλες. Ένα 10 % του πληθυσμού τους ζει στην Αγγλία και την Ιρλανδία, με την Αγγλία να έχει πάνω από 1 εκατομμύριο puffins.
Ας δούμε μερικές πληροφορίες για τα αξιαγάπητα πτηνά με την εκκεντρική εμφάνιση, που θα μας βοηθήσουν να τα γνωρίσουμε καλύτερα:
– Το ράμφος τους αλλάζει χρώμα κατά τη διάρκεια του χρόνου: Τον χειμώνα παίρνει μια μουντή γκρι απόχρωση ενώ την άνοιξη γίνεται φωτεινό πορτοκαλί.
– Πετούν πολύ γρήγορα, με το πέταγμα των φτερών τους να γίνεται μέχρι και 400 φορές σε ένα λεπτό, φτάνοντας σε ταχύτητα τα 88 χιλιόμετρα την ώρα! Επίσης είναι εξαιρετικοί δύτες, μιας και μπορούν να βουτήξουν και να φτάσουν ως και 60 μέτρα στο βυθό, ειδικά αν έχουν εντοπίσει τροφή. Ζυγίζουν ελάχιστα, από 320 έως 480 γραμμάρια.
– Eίναι πολύ πιστά πτηνά, καθώς μένουν με τον ίδιο σύντροφο, ακόμα και 20 χρόνια, όσο περίπου ζουν! Κάθε χρόνο την άνοιξη και το καλοκαίρι, χιλιάδες puffins ταξιδεύουν ομαδικά στις ακτές και τα νησιά του βόρειου Ατλαντικού, προκείμενου να αναπαραχθούν. Συνήθως θα επιλέξουν τον ίδιο σύντροφο που είχαν και πέρσι.
– Το χτίσιμο της φωλιάς τους, θα το ζήλευε οποιοσδήποτε αρχιτέκτονας! Χρησιμοποιώντας το ράμφος και τα κοφτερά τους νύχια, τα αρσενικά ξεκινούν να σκάβουν, ώστε να διαμορφώσουν το χώρο προκειμένου να φιλοξενήσουν τα αυγά του θηλυκού πτηνού. Επιλέγουν ακτές με βλάστηση ή σχισμές σε βράχους και τα βασικά υλικά που χρησιμοποιούν για το χτίσιμο της φωλιάς είναι γρασίδι και φτερά.. Και οι δυο γονείς συμμετέχουν στη διαδικασία εκκόλαψης, εναλλάξ για 36 με 45 ημέρες, μέχρι να εμφανιστεί ο νεοσσός.
– Περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου στη θάλασσα, κυνηγώντας τροφή και ψάχνοντας ήρεμες θάλασσες για να ξεκουραστούν. Πηγαίνουν στη στεριά για να ζευγαρώσουν και μένουν με τους συντρόφους τους για 4 μήνες. Όταν φύγουν από τη φωλιά, δεν παίρνουν απαραίτητα και το ταίρι τους μαζί, αφού σε 8 μήνες πάλι θα συναντηθούν.
– Η φρατέρκουλα δεν ανήκει στα είδη υπό εξαφάνιση, όμως σε κάποιες περιοχές, παρατηρείται μείωση του πληθυσμού τους. Οι κύριες απειλές για το είδος είναι η υπεραλιεία που μειώνει την τροφή στους ωκεανούς για όλα τα πτηνά, αλλά και η μόλυνση τους περιβάλλοντος από πετρελαιοκηλίδες, που προκαλούν σοβαρές ζημιές στα φτερά τους.
– Παρόλο που ζουν στον βόρειο Ατλαντικό δεν αντέχουν τις ακραίες καιρικές συνθήκες όπως χαμηλές θερμοκρασίες και καταιγίδες. Τέτοιος καιρός είναι ικανός να καταστρέψει τις φωλιές τους, ενώ πολλοί νεοσσοί ίσως να μην αντέξουν και να χάσουν τη ζωή τους.
Αν βρεθείτε στην Ισλανδία από μέσα Μαΐου μέχρι τέλη Αυγούστου, είναι πολύ πιθανό να συναντήσετε χιλιάδες φρατέρκουλες στις ακτές. Σε κάθε ταξίδι που κάνουμε, σημασία έχει να βλέπουμε και κάτι διαφορετικό, κάτι σπάνιο που έχει να προσφέρει η συγκεκριμένη περιοχή. Η πανίδα είναι ένα από αυτά, ειδικά όταν πρόκειται για τα εκπληκτικά puffins!
Με πληροφορίες από το National Geographic Kids και το nordicvisitor.com
