Όταν ακούσει κάποιος για νυχτερίδες, δύο είναι τα πιο πιθανά σενάρια: Ή θα ανατριχιάσει ή θα σκεφτεί κάτι σχετικό με τον σούπερ ήρωα Μπάτμαν.

Οι νυχτερίδες είναι από τα ζώα που προκαλούν τρόμο, χωρίς όμως να υπάρχει συγκεκριμένος λόγος. Ελάχιστοι γνωρίζουν πως είναι ακίνδυνες για τον άνθρωπο, αφού δεν επιτίθενται, αντίθετα κρύβονται όταν αντιληφθούν την ανθρώπινη παρουσία. Οι ταινίες και οι τοπικοί θρύλοι τους έχουν δώσει ιδιότητες που δεν ισχύουν, όπως το ότι ρουφάνε το αίμα όπως τα βαμπίρ. Υπάρχει και η εντύπωση ότι το κοκκαλάκι της νυχτερίδας φέρνει γούρι, κάτι που επίσης δεν έχει βάση.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τις νυχτερίδες

Βρίσκονται στον πλανήτη εδώ και 70 εκατομμύρια χρόνια. H επιστημονική ονομασία τους είναι Χειρόπτερα. Είναι τα μόνα θηλαστικά που έχουν τη δυνατότητα να πετάνε, είναι νυκτόβια και θηλάζουν τα μωρά τους.

Ανάμεσα στα πράγματα που λέγονται γι’ αυτές και δεν ισχύουν, είναι πως είναι τυφλές. Αυτό δεν είναι αλήθεια, αφού κάποια είδη έχουν και δυνατή όραση στο σκοτάδι. Ένας ακόμη μύθος γι’ αυτές είναι πως μπλέκονται στα μαλλιά των ανθρώπων, κάτι που επίσης δεν ισχύει, αφού τα ζώα αυτά δεν θα επιδιώξουν να έρθουν σε επαφή μαζί μας.

Τα είδη νυχτερίδας στην Ελλάδα

Στην χώρα μας υπάρχουν 36 είδη νυχτερίδας, που ίσως να έχετε διαπιστώσει ότι ζουν και στο αστικό περιβάλλον. Ανάμεσα στα είδη που συναντάμε στην Ελλάδα είναι ο Τρανορινόλοφος, η μεγαλύτερη νυχτερίδα στην Ευρώπη και αυτή που βλέπουμε συχνότερα στα νότια Βαλκάνια.

Πιο μικρή σε μέγεθος είναι η νυχτερίδα Μικρορινόλοφος, που είναι από τα πιο κοινά χειρόπτερα της Ελλάδας. Αυτό το είδος εξαπλώνεται τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και στο Ιόνιο, το Αιγαίο και την Κρήτη. Τον χειμώνα φωλιάζουν σε σπηλιές και ορυχεία, ενώ το καλοκαίρι μπορεί να τις συναντήσουμε σε κεραμίδια μέσα στις πόλεις.

Τέλος, στην Ελλάδα υπάρχει και η Μικρομυωτίδα, μια μεσαία σε μέγεθος νυχτερίδα με μεγάλα αυτιά. Ζει στην ηπειρωτική Ελλάδα, την Κρήτη, το Αιγαίο και το Ιόνιο.

Ας δούμε μερικούς λόγους για τους οποίους οι νυχτερίδες είναι πολύτιμες και απαραίτητες στο περιβάλλον:

Λειτουργούν ως φυσικοί ελεγκτές παρασίτων

Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματά τους είναι ότι μειώνουν πληθυσμούς από έντομα, όπως μύγες και κουνούπια, αλλά και κάποια πιο επικίνδυνα. Χαρακτηριστικό είναι ότι μία νυχτερίδα μπορεί να φάει -ανάμεσα σε άλλα έντομα- σε μία ώρα από 600 έως 1000 κουνούπια. Πολλές φορές οι καλλιέργειες απειλούνται από τα έντομα και οι αγρότες χρησιμοποιούν χημικά για να τα αντιμετωπίσουν. Οι νυχτερίδες είναι ο πιο φυσικός και ακίνδυνος τρόπος για ένα υγιές περιβάλλον και βιώσιμες καλλιέργειες.

Γίνονται νυχτερινοί επικονιαστές

Ως τώρα γνωρίζαμε πως τον πολύτιμο ρόλο της επικονίασης τον είχαν οι μέλισσες και οι πεταλούδες. Όμως και οι νυχτερίδες μπορούν να συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία, όταν μεταφέρουν γύρη από άνθος σε άνθος, βοηθώντας έτσι την αναπαραγωγή πολλών ειδών, διατηρώντας έτσι την ισορροπία στο οικοσύστημα.

Βοηθούν στην αναγέννηση των δασών

Σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές, ζουν νυχτερίδες που τρέφονται με φρούτα. Όταν τρώνε φρούτα, αποβάλλουν τους σπόρους και πετώντας τούς σκορπίζουν στο δάσος. Αυτή η διαδικασία είναι αυτό που χρειάζεται ένα δάσος για να αναγεννηθεί και να αναπτυχθεί και κατ’ επέκταση να διατηρηθεί υγιές το οικοσύστημα.

Απεικονίζουν την κατάσταση του οικοσυστήματος

Οι νυχτερίδες -όσο κι αν δυσκολεύεστε να το πιστέψετε- είναι ευαίσθητα πλάσματα. Όταν το περιβάλλον στο οποίο ζουν είναι μολυσμένο, νοσούν και οι ίδιες, ενώ όταν μειώνεται σημαντικά ο πληθυσμός τους, είναι σημάδια για γενικότερη διαταραχή στην αλυσίδα του οικοσυστήματος. Οι επιστήμονες τις παρατηρούν προκειμένου να έχουν εικόνα για τυχόν αλλαγές στο περιβάλλον, για τις οποίες θα πρέπει να επέμβουν έγκαιρα και αποτελεσματικά.

Από τι απειλούνται οι νυχτερίδες

Η μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού της νυχτερίδας είναι γεγονός και υπάρχουν αρκετοί λόγοι που συμβαίνει αυτό:

– Εκτεταμένη χρήση εντομοκτόνων. Οι αγρότες, στην προσπάθειά τους να απαλλαγούν από τα καταστροφικά για τις καλλιέργειές τους έντομα, χρησιμοποιούν δυνατά φάρμακα. Με αυτά όμως εξολοθρεύονται και οι νυχτερίδες, οι οποίες έχουν αργό ρυθμό αναπαραγωγής.

– Μειώνονται οι υγρότοποι. Αυτό είναι κάτι που παρατηρούμε συχνά στην Ελλάδα, με τους υγρότοπους να λιγοστεύουν ή να αποξηραίνονται, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Άρα, μειώνονται τα έντομα που ζουν εκεί, αφήνοντας τις νυχτερίδες χωρίς τροφή.

– Υπερτουρισμός στα σπήλαια. Οι σπηλιές είναι η βασική κατοικία και το ιδανικό περιβάλλον για να ζήσει το νυχτόβιο θηλαστικό. Σε αυτά που αξιοποιούνται τουριστικά, η ανεξέλεγκτη παρουσία των επισκεπτών ταράζει τις μητέρες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να φροντίσουν τα μωρά τους και εκείνα να μην καταφέρουν να επιβιώσουν.

Όσο περισσότερο γνωρίζουμε τις νυχτερίδες και τη σημασία που έχει η ύπαρξή τους για το περιβάλλον, τόσο θα καταρρίπτονται οι μύθοι και οι προκαταλήψεις γι’ αυτές. Την επόμενη φορά που θα επισκεφθούμε ένα σπήλαιο, ας σκεφτούμε πως εκεί ζουν μητέρες νυχτερίδες που φροντίζουν τα μωρά τους και χρειάζονται ησυχία και σεβασμό. Οπότε, λιγότερα φλας.

Με πληροφορίες από το topoguide.gr και την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία