Αν υπάρχει μια κατηγορία πλασμάτων που ξυπνά ταυτόχρονα τον τρόμο και την περιέργεια, είναι τα χειλόποδα. Και πιο συγκεκριμένα αυτά που κάθε καλοκαίρι σουλατσάρουν μέσα σε αρκετά σπίτια σπέρνοντας τον φόβο στους ιδιοκτήτες. Οι σαρανταποδαρούσες και οι οικιακές σκουτιγκέρες.

Τα συναντάμε συχνά σε χώρους με κάποια υγρασία, κάτω από πέτρες, ή πολύ χειρότερα να τρέχουν σαν αστραπή σε έναν τοίχο μέσα στο σπίτι μας. Παρά την αρχική αίσθηση πανικού, η αλήθεια είναι πως πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πλάσματα, το καθένα με τον δικό του μοναδικό ρόλο στο οικοσύστημα.

Πώς θα τα ξεχωρίσετε

Οι σαρανταποδαρούσες, κοινώς σκολόπενδρες, είναι γένος σαρκοφάγων Μυριάποδων που ανήκουν στην οικογένεια Σκολοπενδρίδες και στην ομοταξία Χειλόποδα. Έχουν σκούρο μακρόστενο, επίπεδο σώμα και ένα ζευγάρι πόδια σε κάθε τμήμα του σώματός τους, κάτι που τις καθιστά ευέλικτες και ταχύτατες. Ο αριθμός των ποδιών τους ποικίλλει από 30 έως και 400, ανάλογα με το είδος. Στο κεφάλι έχουν δυνατές δαγκάνες, μέσω των οποίων εγχέουν δηλητήριο στα θηράματά τους.

Από την άλλη πλευρά, η οικιακή σκουτιγκέρα ανήκει στην ίδια οικογένεια με τις σαρανταποδαρούσες, ωστόσο έχει πιο λεπτό, σχεδόν διάφανο σώμα, με ιδιαίτερα μακριά και λεπτά πόδια που μοιάζουν με μικροσκοπικές κλωστές. Έχει μόλις 15 ζεύγη ποδιών, τα οποία μακραίνουν καθώς μεγαλώνει. Το εντυπωσιακό είναι πως η οικιακή σκουτιγκέρα μπορεί να χάσει ένα πόδι και να συνεχίσει κανονικά την πορεία της.

Τι τρώνε (σίγουρα όχι ανθρώπους)

Οι σαρανταποδαρούσες είναι κυνηγοί, σαρκοφάγες από τη φύση τους. Τρέφονται με έντομα, αράχνες και μικρά ασπόνδυλα, τα οποία παραλύουν με το δηλητήριό τους. Το τσίμπημά τους, αν και επώδυνο, είναι συνήθως ακίνδυνο για τον άνθρωπο και θα μπορούσε να συγκριθεί με το τσίμπημα μιας μέλισσας. Προτιμούν υγρά και σκοτεινά μέρη, γι’ αυτό τις βρίσκουμε συχνά σε κήπους, κάτω από πέτρες ή σε αποθήκες που μπορεί να υπάρχει υγρασία. Αυτά τα τόσο τρομακτικά πλάσματα συμβάλλουν στην ισορροπία των πληθυσμών των εντόμων. Καταναλώνοντας παράσιτα και άλλα μικρά ασπόνδυλα, αποτρέπουν την ανεξέλεγκτη αύξησή τους και προστατεύουν τα οικοσυστήματα.

Σε περίπτωση που θελήσει να αμυνθεί η σαρανταποδαρούσα θα χρησιμοποιήσει την ταχύτητα και το δηλητήριό της. Όταν νιώσει απειλή, τρέχει γρήγορα για να κρυφτεί σε σχισμές ή κάτω από φύλλα και πέτρες. Αν πιαστεί από τον θηρευτή της ή τον άνθρωπο, μπορεί να αποβάλλει τα πίσω πόδια της για να ξεφύγει (και αυτή είναι μια εκπληκτική στρατηγική επιβίωσης).

Η οικιακή σκουτιγκέρα από την άλλη είναι επίσης σαρκοφάγα, αλλά προτιμά να κυνηγά τη λεία της μέσα στα σπίτια. Τρέφεται με κατσαρίδες (ναι, κατσαρίδες), αράχνες, μύγες και άλλα έντομα, κάτι που την καθιστά επάξια έναν φυσικό “εξολοθρευτή” παρασίτων. Αν και πολλοί την βρίσκουν τρομακτική, η παρουσία της μόνο καλό μπορεί να κάνει, καθώς μειώνει τους πληθυσμούς εντόμων σε εσωτερικούς χώρους. Αν λοιπόν την απομακρύνετε από το μπάνιο σας, είναι πιθανό αυτό να γεμίσει με άλλους απρόσκλητους επισκέπτες.

Για να αποφύγει τους εχθρούς της η οικιακή σκουτιγκέρα βασίζεται στην ταχύτητα. Η ικανότητά της να κινείται πολύ πολύ γρήγορα της επιτρέπει να διαφεύγει από αρπακτικά αλλά και από την… παντόφλα. Επιπλέον, τα εξαιρετικά της μακριά πόδια τής επιτρέπουν να αλλάζει κατεύθυνση ακαριαία.

Παρά λοιπόν την αρχική αίσθηση τρόμου που μπορεί να προκαλούν, οι σαρανταποδαρούσες και οι οικιακές σκουτιγκέρες παίζουν σημαντικό ρόλο στο οικοσύστημα. Στην πραγματικότητα, αυτοί οι απρόσκλητοι επισκέπτες μάς βοηθούν να διατηρήσουμε τον χώρο μας πιο καθαρό από έντομα και παράσιτα. Για να εκτιμήσουμε την ύπαρξη αυτών των πλασμάτων θα πρέπει να κατανοήσουμε και τον ρόλο τους στο περιβάλλον. Ας απομακρύνουμε τον φόβο και την επόμενη φορά που θα έχουμε ένα τετ α τετ με τις παραπάνω κυρίες, ας στρίψουμε διακριτικά και ας πάει ο καθένας στη δουλειά του.