Οι άνθρωποι που ζουν με τις κρίσεις πανικού γνωρίζουν καλά πόσο εξουθενωτικά και τρομακτικά είναι τα συμπτώματα που τις συνοδεύουν: ο έντονος φόβος που τους κυριεύει, η ταχυκαρδία, η εφίδρωση, η δυσκολία στην αναπνοή, το αίσθημα ότι χάνουν τον έλεγχο, ότι τρελαίνονται ή ότι μπορεί να πεθάνουν από λεπτό σε λεπτό.

Ως μία από τις πιο έντονες εμπειρίες άγχους που μπορεί να βιώσει κανείς, τα εν λόγω επεισόδια αποτελούν ένα σύνθετο φαινόμενο, τόσο ως προς τα αίτιά τους όσο και ως προς τη θεραπευτική προσέγγιση. Η ψυχιατρική και η ψυχολογία έχουν αναπτύξει εργαλεία για τη διάγνωση, την κατανόηση και την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής εκείνων που επηρεάζονται.

Τι συμβαίνει όμως με τα πλάσματα στη ζωή μας που δεν μπορούν να μας πουν με λόγια πώς νιώθουν; Μπορούν οι σκύλοι να πάθουν κρίσεις πανικού και, αν ναι, πώς μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε και να τους βοηθήσουμε;

Παθαίνουν οι σκύλοι κρίσεις πανικού;

Τόσο οι κτηνίατροι όσο και άλλοι ειδικοί στη συμπεριφορά των ζώων φαίνεται να συμφωνούν ότι οι σκύλοι πράγματι μπορεί να βιώσουν επεισόδια που μοιάζουν αρκετά με τις ανθρώπινες κρίσεις πανικού, αφού περιλαμβάνουν το αίσθημα του τρόμου σε συνδυασμό με εμφανή σωματικά συμπτώματα. Όπως εξηγεί η Δρ. Τζοάνα Γούντνατ στον ιστότοπο The Vets, αν και το άγχος είναι αρκετά συνηθισμένο στους σκύλους, οι κρίσεις πανικού δεν είναι απλώς μια κατάσταση νευρικότητας ή φόβου. Πρόκειται για έντονες, ακραίες αντιδράσεις που είναι τελείως δυσανάλογες ως προς τον κίνδυνο που πιστεύουν ότι αντιμετωπίζουν τα κατοικίδιά μας.

Σύμφωνα με την Γούντνατ, στην επιστημονική κοινότητα υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με το εάν το έντονο άγχος που εμφανίζεται ως αντίδραση σε μια φοβία αποτελεί κρίση πανικού ή όχι. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι, εξ ορισμού, μια κρίση πανικού δεν έχει συγκεκριμένο εμφανές ερέθισμα ή έναυσμα (trigger). Eπομένως, ακόμη κι αν η αντίδραση σε μια φοβία είναι πολύ έντονη, δεν θεωρείται κρίση πανικού. Ωστόσο, οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν ότι μια κρίση πανικού είναι ένα σύνολο ακραίων συμπτωμάτων και υποστηρίζουν ότι μπορεί να προκληθεί από ήδη γνωστές αγχώδεις διαταραχές, όπως οι φοβίες.

Σημάδια κρίσης πανικού στους σκύλους

Αν και, φυσικά, δεν μπορούμε να ρωτήσουμε το αγαπημένο μας τετράποδο πώς αισθάνεται σωματικά ή ψυχικά, μπορούμε να αναζητήσουμε στη συμπεριφορά του ορισμένα σημάδια, εφόσον υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να βιώνει κρίση πανικού. Αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:

– Ξαφνικό λαχάνιασμα

– Νευρικό περπάτημα πέρα δώθε

– Τρέμουλο

– Υπερβολική σιελόρροια

– Εμετός

– Διάρροια

– Κινήσεις σκαψίματος

– Ταχυπαλμία

– Κατεβασμένο κεφάλι, αφτιά στραμμένα προς τα πίσω και ουρά ανάμεσα στα πόδια

– Επίμονη αναζήτηση κρυψώνας

– Πανικόβλητη προσπάθεια να τραβήξει την προσοχή του κηδεμόνα του

– Ούρηση

Η σημασία της διάγνωσης

Το γεγονός ότι ο σκύλος σας μπορεί να εμφανίζει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι παθαίνει κρίσεις πανικού. Η διάγνωση αυτού του είδους των επεισοδίων περιλαμβάνει τον αποκλεισμό πολλών άλλων πιθανών αιτιών για τις παραπάνω συμπεριφορές. Ο κτηνίατρός σας θα χρειαστεί να πραγματοποιήσει κλινική εξέταση και να ελέγξει προσεκτικά το κατοικίδιό σας για τυχόν παθήσεις που μπορεί να προκαλούν πόνο. Ενδέχεται επίσης να προτείνει αιματολογικές εξετάσεις για να ελεγχθεί η λειτουργία των οργάνων του.

Εφόσον επιβεβαιώσετε με τον κτηνίατρό σας ότι το πρόβλημα δεν είναι οργανικό, πιθανόν να χρειαστεί η συμβολή ενός ειδικού στη συμπεριφορά σκύλων, ώστε να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η αιτία αυτών των επεισοδίων. Ο ειδικός αυτός θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εκδηλώνονται, ώστε να κρίνει εάν πρόκειται όντως για κρίσεις πανικού ή για κάποια άλλη συμπεριφορική διαταραχή που εκδηλώνεται με παρόμοιους τρόπους.

Πιθανά αίτια

Μία από τις πιο συνηθισμένες αιτίες για τις κρίσεις πανικού είναι το χρόνιο στρες ενός σκύλου, όπως εξηγεί η Έριν Άσκλαντ, ειδικός στη συμπεριφορά των ζώων, στον ιστότοπο American Kennel Club. Αυτό διαφέρει από το πρόσκαιρο άγχος που μπορεί να αισθάνεται ένα τετράποδο, όταν π.χ. αντιμετωπίζει καταστάσεις που το φοβίζουν. Οι περισσότεροι σκύλοι μπορούν να διαχειριστούν από μόνοι τους αυτές τις σύντομες εξάρσεις άγχους, όπως π.χ. τις επισκέψεις στον κτηνίατρο. Μόλις απομακρύνεται το ερέθισμα που τους φοβίζει, σύντομα ηρεμούν.

Υπάρχουν όμως ορισμένα τετράποδα που βιώνουν χρόνιο και επίμονο στρες και δυσκολεύονται να διαχειριστούν απλές και καθημερινές καταστάσεις, όπως ο θόρυβος από την κίνηση στον δρόμο που μπαίνει στο σπίτι από το παράθυρο ή αποχώρηση του κηδεμόνα τους προκειμένου να πάει στη δουλειά του. Αυτά τα πλάσματα είναι πιο επιρρεπή σε κρίσεις άγχους, επισημαίνει στο site η κτηνίατρος Δρ. Λίντα Σάιμον.

Όπως εξηγήσαμε και παραπάνω οι κρίσεις πανικού είναι ακραίες αντιδράσεις σε ένα (μερικές φορές άγνωστο) ερέθισμα και έτσι μπορεί να προκαλούνται από διάφορους παράγοντες. Αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν, ενδεικτικά, την κροτοφοβία, το άγχος αποχωρισμού και το στρες περιορισμού.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το κατοικίδιό σας

Ανάλογα με τη συχνότητα και την ένταση των επεισοδίων του κατοικιδίου σας, αλλά και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εκδηλώνονται, μπορεί να απαιτείται διαφορετική προσέγγιση για την αντιμετώπισή τους. Η απομάκρυνση των εναυσμάτων που τα προκαλούν δεν είναι πάντα εφικτή, είτε γιατί δεν γνωρίζουμε επακριβώς ποια είναι αυτά, είτε γιατί αποτελούν αναπόφευκτες καταστάσεις της καθημερινότητας.

Ένας ειδικός στη συμπεριφορά των σκύλων μπορεί να αναγνωρίσει τα αίτια των κρίσεων και να καταρτίσει ένα πλάνο αντιμετώπισης που μπορεί να περιλαμβάνει τεχνικές όπως η απευαισθητοποίηση (μείωση του φόβου απέναντι στο ερέθισμα), η αντίστροφη εξαρτημένη μάθηση (εκπαίδευση του σκύλου να συνδέει το ερέθισμα με μια θετική εμπειρία ή συναίσθημα) και η υποκατάσταση αντίδρασης (εκπαίδευση σε μια εναλλακτική, επιθυμητή συμπεριφορά ως αντίδραση στο ερέθισμα). Μπορεί επιπλέον να σας προτείνει να εισαγάγετε περισσότερη άσκηση στην καθημερινότητα του κατοικιδίου σας ή να εντάξετε κάποια συμπληρώματα στη διατροφή του.

Υπάρχουν ωστόσο πράγματα που μπορείτε να κάνετε και οι ίδιοι για να βοηθήσετε τον σκύλο σας να νιώσει καλύτερα κατά τη διάρκεια αυτών των κρίσεων. Καταρχάς, είναι σημαντικό να παραμείνετε ψύχραιμοι, αφού η ενέργεια που εκπέμπετε επηρεάζει και το κατοικίδιό σας. Μιλήστε του με ήρεμη και καθησυχαστική φωνή και προσπαθήστε να του αποσπάσετε την προσοχή μέσω του παιχνιδιού ή χρησιμοποιώντας απλές εντολές που γνωρίζει ήδη και ανταμείβοντάς το με λιχουδιές όταν τις εκτελεί. Ο στόχος αυτής της παρέμβασης δεν είναι φυσικά η εκπαίδευση (η στιγμή δεν είναι κατάλληλη για κάτι τέτοιο) αλλά η τόνωση της αυτοπεποίθησης του σκύλου σας με απλές, γνώριμες «αποστολές» τις οποίες μπορεί να ολοκληρώσει με επιτυχία. Έτσι θα νιώσει πιο εύκολα ότι έχει τον έλεγχο απέναντι στη δύσκολη κατάσταση που βιώνει.

Με πληροφορίες από το The Vets, PetMD, American Kennel Club