Όταν η συμπεριφορά του σκύλου σας προβληματίζει, η απάντηση δεν είναι πάντα μία λέξη. Τι ξέρουμε για τις αυτιστικού τύπου συμπεριφορές στα ζώα και πώς μπορούμε να τα στηρίξουμε σωστά.

Μπορεί ένας σκύλος να έχει αυτισμό; Είναι μια ερώτηση που όλο και περισσότεροι κηδεμόνες ζώων κάνουν, ειδικά όταν παρατηρούν συμπεριφορές που διαφέρουν από τις «συνηθισμένες». Αν και ο όρος “αυτισμός” ανήκει στον άνθρωπο, η συζήτηση γύρω από αυτιστικού τύπου συμπεριφορές στα σκυλιά έχει ανοίξει και απασχολεί τόσο την επιστημονική κοινότητα όσο και τους κηδεμόνες κατοικίδιων.

Τι είναι ο αυτισμός και πώς σχετίζεται (ή όχι) με τα ζώα;

Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που αναγνωρίζεται μόνο στους ανθρώπους και περιλαμβάνει δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και την προσαρμογή σε αλλαγές. Στα ζώα, και συγκεκριμένα στους σκύλους, δεν υπάρχει επίσημο πρωτόκολλο διάγνωσης του αυτισμού. Ωστόσο, ορισμένα σκυλιά εμφανίζουν συμπεριφορές που θυμίζουν κάποια από τα χαρακτηριστικά του αυτιστικού φάσματος, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η συζήτηση για το αν υπάρχει κάτι αντίστοιχο και στον ζωικό κόσμο.

Ποιες συμπεριφορές μοιάζουν με αυτισμό;

Μερικά σκυλιά παρουσιάζουν συμπεριφορές που μπορούν να θυμίσουν σε εμάς ανθρώπινες αυτιστικές αντιδράσεις. Αυτές περιλαμβάνουν:
-Επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως το συνεχές κυνήγι της ουράς ή το γλείψιμο του ίδιου σημείου.
-Υπερευαισθησία σε φώτα, ήχους ή αγγίγματα.
-Απόσυρση ή αποφυγή κοινωνικής επαφής με ανθρώπους ή άλλα ζώα.
-Δυσκολία προσαρμογής σε αλλαγές ρουτίνας ή περιβάλλοντος.
-Συμπεριφορές “παγώματος” σε αγχωτικές καταστάσεις ή μπροστά σε ερεθίσματα.

Αν και αυτές οι αντιδράσεις μοιάζουν με αυτισμό, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο σκύλος σας πάσχει από κάποια διαταραχή. Συχνά, οι αιτίες είναι πολύ πιο σύνθετες και δεν σχετίζονται με νευροαναπτυξιακή πάθηση.

Τι λέει η επιστήμη;

Τα τελευταία χρόνια, αρκετοί ερευνητές έχουν εξετάσει την πιθανότητα συμπεριφορών στα σκυλιά που μοιάζουν με αυτά του αυτισμού. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι κάποια σκυλιά έχουν δυσκολία να αναγνωρίσουν διαφορετικά ερεθίσματα ως “παρόμοια”, κάτι που σχετίζεται με τον τρόπο που επεξεργάζονται πληροφορίες άνθρωποι με αυτισμό. Επιπλέον, συγκεκριμένες φυλές, όπως οι φυλές Bull Terrier, παρουσιάζουν πιο συχνά επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, που ορισμένοι ειδικοί συγκρίνουν με τις εμμονές στον άνθρωπο.

Ωστόσο, κανένας ερευνητής δεν ισχυρίζεται ότι τα σκυλιά έχουν αυτισμό όπως οι άνθρωποι. Η λέξη “αυτισμός” δεν χρησιμοποιείται επισήμως για τα ζώα, επειδή δεν υπάρχουν σαφή διαγνωστικά κριτήρια. Η επιστημονική έρευνα επικεντρώνεται κυρίως στην κατανόηση της συμπεριφοράς και όχι στη βιαστική της κατηγοριοποίηση.

Τι μπορεί να προκαλέσει τέτοιες συμπεριφορές;

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που ένας σκυλος μπορεί να συμπεριφέρεται διαφορετικά:
-Γενετική προδιάθεση ή φυλετικά χαρακτηριστικά.
-Τραυματικές εμπειρίες ή ανεπαρκής κοινωνικοποίηση κατά την ανατροφή.
-Άγχος, φόβος ή διαταραχές συμπεριφοράς όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD).
-Νευρολογικά ή αισθητηριακά προβλήματα, που δυσκολεύουν το σκυλί να επεξεργαστεί πληροφορίες.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μη βιαζόμαστε να αποδώσουμε έναν όρο όπως «αυτισμός» σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Το σωστό είναι να αναζητήσουμε τις πραγματικές αιτίες πίσω από αυτήν και να απευθυνθούμε σε ειδικό αν χρειάζεται.

Πότε πρέπει να απευθυνθείτε σε κτηνίατρο (ή σε εκπαιδευτή);

Αν ο σκύλος σας:
-Δεν ανταποκρίνεται εύκολα σε ερεθίσματα.
-Παρουσιάζει συνεχείς, ανεξήγητες επαναλαμβανόμενες κινήσεις.
-Αποσύρεται κοινωνικά ή φαίνεται να φοβάται υπερβολικά.
-Αντιδρά άσχημα σε κάθε αλλαγή του περιβάλλοντος ή της ρουτίνας.

Πώς μπορώ να βοηθήσω τον σκύλο μου;

Το πιο σημαντικό που μπορείτε να προσφέρετε είναι παρατήρηση, αποδοχή και σταθερότητα. Ορίστε μερικές απλές, αλλά ουσιαστικές κινήσεις:
-Μην αλλάζετε απότομα τη ρουτίνα του. Η ρουτίνα του τον βοηθά να νιώθει ασφάλεια.
-Δημιουργήστε ήσυχο και σταθερό περιβάλλον, χωρίς υπερβολικά ερεθίσματα.
-Μην πιέζετε τον σκύλο σας να κοινωνικοποιηθεί με το ζόρι.
-Ενισχύστε θετικά τη συμπεριφορά που σας φαίνεται υγιής και φυσική.
-Μιλήστε με ειδικό για προσαρμοσμένες τεχνικές εκπαίδευσης ή στήριξης.

Τελικά, πρόκειται για επιστήμη ή μύθο;

Η απάντηση είναι κάπου στη μέση. Ο αυτισμός, όπως τον ορίζουμε στους ανθρώπους, δεν ισχύει για τα ζώα. Ωστόσο, ορισμένες συμπεριφορές τους του μοιάζουν, και αυτός είναι ο λόγος που η επιστήμη συνεχίζει να τις μελετά με ενδιαφέρον και προσοχή.

Αν έχετε παρατηρήσει κάτι “παράξενο” στον σκύλο σας και αναρωτιέστε αν είναι φυσιολογικό, να ξέρετε πως δεν είστε οι μόνοι. Κάθε σκύλος είναι μοναδικός· έχει τη δική του ιστορία, τον δικό του ρυθμό, τις δικές του ευαισθησίες. Δεν χρειάζεται να μοιάζει με κανέναν άλλον. Εκείνο που χρειάζεται, είναι να τον δείτε όπως είναι, όχι όπως φανταστήκατε ότι «θα έπρεπε» να είναι.

Μην βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα. Μην ψάχνετε για ετικέτες. Το πιο σημαντικό είναι να τον πλησιάσετε με κατανόηση και ηρεμία. Δεν χρειάζεται να ξέρετε τα πάντα, αρκεί να είστε δίπλα του.
Αυτό, πολλές φορές, είναι το μόνο που χρειάζεται.