Οι σκύλοι είναι γνωστοί για την εντυπωσιακή τους ικανότητα να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα των ανθρώπων. Όσοι ζούμε με έναν σκύλο, έχουμε βιώσει στιγμές που ο φίλος μας φαίνεται να νιώθει τη λύπη, τη χαρά και τον φόβο μας, προσαρμόζοντας ανάλογα τη συμπεριφορά του.

Αν και για πολλά χρόνια αυτό θεωρούνταν απλώς ένστικτο, η σύγχρονη επιστήμη αποκαλύπτει πως ένας από τους βασικούς μηχανισμούς πίσω από αυτή την ικανότητα, είναι η όσφρηση.

Η μύτη του σκύλου είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά “εργαλεία” στη φύση. Εκτιμάται πως ο σκύλος έχει έως και 300 εκατομμύρια οσφρητικούς υποδοχείς, ενώ ο άνθρωπος μόλις 5 εκατομμύρια. Eπιπλέον το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία των οσμών είναι 40 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με του ανθρώπου. Αυτή η βιολογική διαφορά επιτρέπει στους σκύλους να αντιλαμβάνονται και τις πιο μικρές χημικές μεταβολές στην ατμόσφαιρα, στο σώμα τους αλλά και στα αντικείμενα γύρω τους.

Πέρα όμως από τις φυσικές οσμές του περιβάλλοντος, οι σκύλοι μπορούν να μυρίζουν και χημικά σήματα ή ενώσεις που προέρχονται από το σώμα μας. Αυτές οι ενώσεις μεταβάλλονται ανάλογα με τη συναισθηματική μας κατάσταση.

Κάθε συναίσθημα που βιώνουμε συνοδεύεται από συγκεκριμένες φυσιολογικές αντιδράσεις. Για παράδειγμα, όταν φοβόμαστε, ο οργανισμός εκκρίνει αδρεναλίνη και κορτιζόλη, προκαλώντας αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος και στον ρυθμό της αναπνοής μας. Αντίστοιχα όταν είμαστε χαρούμενοι, παράγονται ενδορφίνες και σεροτονίνη. Ο σκύλος χάρη στην πολύ ευαίσθητη μύτη του, μπορεί να ανιχνεύσει αυτές τις μικρές μεταβολές. Με άλλα λόγια, κάθε συναίσθημα έχει τη δική του μυρωδιά, έστω και αν εμείς δεν την αντιλαμβανόμαστε.

Το 2017, ο καθηγητής ζωολογίας του πανεπιστημίου της Νάπολης, Biagio D’ Aniello, πραγματοποίησε μια πρωτοποριακή μελέτη. Σε συνεργασία με ερευνητές, συνέλεξε δείγματα ιδρώτα από ανθρώπους που παρακολουθούσαν ταινίες διαφορετικού συναισθηματικού περιεχομένου όπως τρόμου και χαράς. Στη συνέχεια, παρουσίασε τα δείγματα σε σκύλους, χωρίς να υπάρχει καμία άλλη οπτική ή ηχητική πληροφορία.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Όταν οι σκύλοι μύριζαν τον “ιδρώτα του φόβου” εμφάνιζαν σημάδια άγχους, αυξημένο καρδιακό ρυθμό, και αναζητούσαν τη σωματική επαφή με τους κηδεμόνες τους. Όταν μύριζαν τον ιδρώτα που προερχόταν από γέλιο και ευχάριστα συναισθήματα, γινόντουσαν πιο χαλαροί και εμφάνιζαν διάθεση για παιχνίδι και εξερεύνηση.

Αυτό αποδεικνύει ότι οι σκύλοι αντιλαμβάνονται τη συναισθηματική μας κατάσταση μέσω της όσφρησης και προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα.

Η όσφρηση για τον σκύλο δεν είναι απλώς ένας αισθητηριακός μηχανισμός. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας. Οι σκύλοι χρησιμοποιούν τις οσμές για να “διαβάσουν” τον κόσμο. Ποιος πέρασε, τι έκανε, είναι χαρούμενος ή φοβισμένος; Ο σκύλος συνδέει συγκεκριμένες μυρωδιές με συναισθηματικές αντιδράσεις. Αν για παράδειγμα ο άνθρωπος εκφράζει φόβο και ταυτόχρονα το σώμα του εμφανίζει συγκεκριμένες οσμές, ο σκύλος θα μάθει να τις συνδυάζει. Με τον καιρό, μπορεί να προβλέπει τη συναισθηματική μας κατάσταση, ακόμα και πριν εμείς την εκφράσουμε με λόγια ή εκφράσεις.

Πώς η όσφρηση του σκύλου βοηθάει την επιστήμη

Η ικανότητα των σκύλων να ανιχνεύουν χημικές μεταβολές δεν περιορίζεται στα συναισθήματα. Οι σκύλοι έχουν εκπαιδευτεί να εντοπίζουν ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και η επιληψία. Οι ερευνητές μελετούν πλέον πως μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτή τη φυσική ικανότητά τους για πρώιμη ανίχνευση άγχους, πανικού ή μετατραυματικού στρες.

Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η ικανότητα των σκύλων να μυρίζουν τα συναισθήματά μας οδηγεί σε κάτι που μοιάζει με ενσυναίσθηση. Αν και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι νιώθει ένας σκύλος, φαίνεται πως κατανοεί και αντιδρά στα συναισθήματα του ανθρώπου με επίσης συναισθηματικό τρόπο.

Για παράδειγμα, οι σκύλοι θεραπείας, που εργάζονται σε κέντρα και νοσοκομεία, συχνά προσεγγίζουν ασθενείς που βιώνουν θλίψη ή άγχος, χωρίς να τους έχουν δει ποτέ πριν. Οι ειδικοί πιστεύουν πως η όσφρηση είναι το “κλειδί” που τους καθοδηγεί προς τα άτομα που έχουν ανάγκη τη συναισθηματική υποστήριξη.

Γιατί πρέπει να αφήνετε τον σκύλο σας να μυρίζει τα πάντα στη βόλτα

Επιτρέψτε στον σκύλο σας μια θεμελιώδη δραστηριότητα που είναι σύμφυτη με τη σκυλίσια φύση του: να μυρίζει τριγύρω

Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν πως μέσα στα χιλιάδες χρόνια συνύπαρξης, η σχέση ανθρώπου – σκύλου έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό, που οι τετράποδοι φίλοι μας κατανοούν όχι μόνο τις κινήσεις και τη φωνή μας αλλά και συναισθήματα που δεν έχουμε προλάβει καν να εκφράσουμε. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν ένας σκύλος κοιτάζει τον άνθρωπό του στα μάτια, αυξάνονται τα επίπεδα ωκυτοκίνης (της ορμόνης που σχετίζεται με την αγάπη και την εμπιστοσύνη) και στους δύο.

Είναι πολύ πιθανό η όσφρηση να παίζει καθοριστικό ρόλο και σε αυτό. Ο σκύλος μπορεί να αναγνωρίζει πότε το άτομο απέναντί του νιώθει ασφάλεια και οικειότητα, ενισχύοντας έτσι τον συναισθηματικό δεσμό.

Οι σκύλοι μέσω της όσφρησής τους κατανοούν πότε είμαστε φοβισμένοι, χαρούμενοι, αγχωμένοι ή θλιμμένοι και αντιδρούν ανάλογα. Όχι γιατί έχουν καλή διαίσθηση, αλλά γιατί είναι απόλυτα συντονισμένοι με εμάς. Η επιστήμη, μέσα από συνεχείς έρευνες, επιβεβαιώνει αυτό που οι κηδεμόνες πάντα γνωρίζαμε. Ο σκύλος μας είναι ο πιο καλός και ευαίσθητος φίλος μας.