Η λεϊσμανίαση είναι μία δυνητικά θανατηφόρος παρασιτική νόσος που οφείλεται στο πρωτόζωο – παράσιτο Leishmania infantum, γνωστή και ως «Kala azar» που σημαίνει μαύρος πυρετός.

Γράφει η Μαρία Λυράκη DVM MSc DipECVIM-CA MRCVS, Κτηνίατρος Ειδικευμένη στην Παθολογία του Σκύλου και της Γάτας

Πρόκειται για μία ασθένεια που εμφανίζεται παγκοσμίως, σε πάνω από 70 χώρες, σε μέρη όπως είναι η Νότια Αμερική, η Αφρική, η Ασία, καθώς και η Νότια Ευρώπη (λεκάνη της Μεσογείου). Η λεϊσμανίαση μεταδίδεται με το τσίμπημα σκνίπας μολυσμένης με το πρωτόζωο. Μετά το τσίμπημα, πολλοί σκύλοι δεν θα νοσήσουν ποτέ, ενώ κάποιοι σκύλοι θα εμφανίσουν συμπτώματα από μήνες έως και χρόνια μετά τη μόλυνση. Το ποιοι σκύλοι θα νοσήσουν έχει να κάνει με την ανταπόκριση του ανοσοποιητικού του συστήματος στη μόλυνση.

Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα της λεϊσμανίασης;

1. Απώλεια βάρους και μυικής μάζας
2. Ανορεξία
3. Κατάπτωση
4. Δερματικές αλλοιώσεις γενικευμένες ή εστιακές γύρω από τα μάτια ή τα πόδια
5. Διογκωμένοι λεμφαδένες
6. Χωλότητα συνήθως σε περισσότερα από ένα πόδια ταυτόχρονα
7. Επίσταξη (αιμορραγία από την μύτη)
8. Αυξημένη ούρηση και δίψα

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση επιτυγχάνεται με συνδυασμό της κλινικής εικόνας, εξέτασης αίματος (τίτλος αντισωμάτων) και την εύρεση του πρωτόζωου στους λεμφαδένες (κυτταρολογική εξέταση ή/και PCR) ή άλλα όργανα που πάσχουν. Η ορολογική εξέταση αίματος δεν αρκεί από μόνη της διότι και υγιή σκυλάκια που δεν χρειάζονται θεραπεία μπορεί να έχουν θετική ορολογική.

Παράλληλα με τις παραπάνω εξετάσεις για τη διάγνωση της λεϊσμανίασης, ο κτηνίατρος πιθανά να ζητήσει επιπλέον γενικές εξετάσεις αίματος (γενική αίματος, δείκτες νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας κ.α.) και ούρου (γενική ούρου, μέτρηση τυχόν πρωτεϊνουρίας κ.α) για να ανιχνεύσει τυχόν επιπλοκές του νοσήματος στα ζωτικά όργανα του σκύλου.

Ποια είναι η θεραπεία;

Η θεραπεία αποτελείται από συνδυασμό δύο τουλάχιστον φαρμάκων, η επιλογή των οποίων θα γίνει από τον κτηνίατρο του σκύλου μετά από συζήτηση με τον κηδεμόνα. Ο κτηνίατρος θα εξηγήσει στον κηδεμόνα πιθανές παρενέργειες, το κόστος και την παρακολούθηση που χρειάζεται αναλόγως την αγωγή που θα ακολουθηθεί.

Οι διαθέσιμες θεραπευτικές αγωγές δεν προκαλούν ολοκληρωτική ίαση, παρά μόνο έχουν σαν στόχο τον περιορισμό του πρωτόζωου και τον έλεγχο των συμπτωμάτων για την προστασία ζωτικών οργάνων όπως π.χ. οι νεφροί, οι οποίοι προσβάλλονται συχνά σε ζώα που πάσχουν από λεϊσμανίαση. Αυτό σημαίνει ότι ο σκύλος μπορεί να υποτροπιάσει και να νοσήσει ξανά μελλοντικά.

Τι μπορώ να κάνω για την πρόληψη της λεϊσμανίασης;

1. Ετήσιο εμβόλιο. Συνιστάται ορολογική εξέταση αίματος πριν κάθε εμβολιασμό διότι μόνο οι σκύλοι με αρνητικοί ορολογική οφελούνται από τον εμβολιασμό. Ο εμβολιασμός δεν αποτρέπει τη μόλυνση αλλά μειώνει τις πιθανότητες εκδήλωσης σοβαρής νόσου.

2. Μέτρα προφύλαξης του ζώου από την έκθεση του στο τσίμπημα της σκνίπας

α) Εντομοαπωθητικά σκευάσματα σε μορφή ειδικού κολλάρου ή/και αμπούλας.
β) Χρήση εντομοαπωθητικών προϊόντων για τους εξωτερικούς χώρους που βρίσκεται το ζώο.
γ) Αποφυγή περιπάτου με το ζώο κατά το σούρουπο, χωρίς χρησιμοποίηση εντομοαπωθητικών προϊόντων.
δ) Η χρησιμοποίηση ειδικού πλέγματος (σήτας) σε σκύλους που ζουν έξω από το σπίτι.

3. Η διενέργεια τακτικών εξετάσεων αίματος αποτελεί βασικό μέτρο για την πρώιμη διάγνωση της νόσου. Η εξέταση αυτή συστήνεται να διενεργείται ιδανικά δύο φορές το χρόνο (αρχή άνοιξης- τέλος φθινοπώρου) ή τουλάχιστον μια φορά το χρόνο (πριν τον ετήσιο εμβολιασμό).

4. Ανοσοενισχυτικά φάρμακα μετά από συζήτηση με τον κτηνίατρο.

Μεταδίδεται στον άνθρωπο;

Ο άνθρωπος είναι δυνατόν να προσβληθεί από τη λεϊσμανίαση μετά από τσίμπημα μολυσμένης σκνίπας αλλά δεν κολλάει απευθείας από τον σκύλο του. Το νόσημα στον άνθρωπο είναι σπάνιο και αφορά κυρίως ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Κάθε χρόνο στη χώρα μας προσβάλλονται χιλιάδες σκύλοι ενώ τα κρούσματα στον άνθρωπο είναι ελάχιστα. Παρόλα αυτά, το ιδιαίτερο ρίσκο για κάθε κηδεμόνα προσωπικά πρέπει να συζητηθεί με τον κτηνίατρο και τον γιατρό του.

*Κάθε ζώο είναι μοναδικό και οι ανάγκες του μπορεί να διαφέρουν από τα υπόλοιπα. Οι πληροφορίες που παρέχονται σε αυτό το άρθρο έχουν μόνο ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν τη γνώμη του θεράποντος κτηνιάτρου.
Απευθυνθείτε στον κτηνίατρο του κατοικιδίου σας για να λάβετε καθοδήγηση σύμφωνα με τις ανάγκες του.

Η Μαρία Λυράκη DVM MSc DipECVIM-CA MRCVS, Κτηνίατρος Ειδικευμένη στην Παθολογία του Σκύλου και της Γάτας, εργάζεται στην ΠΛΑΚΕΝΤΙΑ Κτηνιατρική Κλινική η οποία προσφέρει ολοκληρωμένη κτηνιατρική φροντίδα, με έμφαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες 2ης γνώμης.