Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει πως οι γάτες είναι ανεξάρτητες, απρόβλεπτες αλλά και…απείθαρχες. Η ιδέα ότι μπορούν να εκπαιδευτούν όπως οι σκύλοι μοιάζει για πολλούς αδύνατη ή ακόμη και αστεία.

Πόση αλήθεια υπάρχει σε όλο αυτό; Μπορεί μια γάτα να μάθει να εκτελεί εντολές, να κάνει κόλπα ή απλώς να ακολουθεί κάποιους κανόνες;

Ο μύθος της “απείθαρχης γάτας”

Η φήμη της γάτας ως ανεξάρτητου ζώου δεν είναι εντελώς αβάσιμη. Οι γάτες εξελίχθηκαν διαφορετικά από τους σκύλους καθώς δεν έζησαν σε αγέλες, δεν συνεργάστηκαν για να κυνηγήσουν και έτσι δεν ανέπτυξαν την ίδια εξάρτηση από τον άνθρωπο. Επομένως το “κίνητρο” για να μας ευχαριστήσουν δεν είναι έμφυτο στη συμπεριφορά τους, όπως είναι για παράδειγμα στους σκύλους. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι γάτες δεν μπορούν να μάθουν, με τον δικό τους, ξεχωριστό τρόπο.

Η επιστήμη πίσω από την εκπαίδευση

Οι μελέτες στη συμπεριφορά των αιλουροειδών δείχνουν ότι οι γάτες μπορούν να συνδέσουν πράξεις με αποτελέσματα, μια διαδικασία γνωστή ως “συντελεστική μάθηση”. Αν μια γάτα καταλάβει πως μια συγκεκριμένη συμπεριφορά επιβραβεύεται με μια λιχουδιά ή χάδι, τότε είναι πολύ πιθανό να την επαναλάβει. Το μυστικό λοιπόν είναι να μην προσπαθήσουμε να επιβληθούμε στη γάτα μας (έτσι και αλλιώς αυτό δεν θα είχε κανένα αποτέλεσμα με το “αφεντικό” του σπιτιού), αλλά να ενισχύσουμε θετικά τη συμπεριφορά που θέλουμε να δούμε.

Καταλαβαίνουν οι γάτες τι τους ζητάμε;

Στην πραγματικότητα οι γάτες ακούνε πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Μελέτες έχουν δείξει πως οι γάτες αναγνωρίζουν το όνομά τους, τη φωνή του ανθρώπου τους, ακόμη και συγκεκριμένες λέξεις που που σχετίζονται με φαγητό ή παιχνίδι. Συνήθως όμως επιλέγουν να μην αντιδράσουν, καθώς δεν τους προσφέρουμε αρκετά ισχυρά κίνητρα.

Οι γάτες δεν μας αγνοούν επειδή δεν καταλαβαίνουν, απλώς επιλέγουν πότε αξίζει να ασχοληθούν. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως μια ενδιαφέρουσα ανταμοιβή, μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον της γάτας μας και να αποτελέσει μια πολύ καλή αρχή στη διαδικασία εκπαίδευσής της.

Μπορεί η γάτα μου να μάθει κόλπα;

Οι γάτες μπορούν να μάθουν κόλπα και μάλιστα απολαμβάνουν τη διαδικασία, αρκεί να γίνεται με τρόπο που σέβεται τη φύση τους. Μια “βόλτα” στο διαδίκτυο με γάτες που προσφέρουν το πόδι τους ή περνάνε από στεφάνια θα σας πείσει ακόμη περισσότερο. Μεταξύ άλλων μια γάτα μπορεί να μάθει να κάθεται με εντολή, να έρχεται όταν τη φωνάζουμε, να αγγίζει πράγματα με το πόδι ή τη μύτη της, ακόμη και να περπατάει κοντά μας με λουράκι.

Μπορεί η γάτα να αλλάξει μια κακή συμπεριφορά;

Ακόμη και αν μια γάτα έχει συνηθίσει κάποιες ανεπιθύμητες συμπεριφορές, όπως το να γρατζουνάει έπιπλα ή να ανεβαίνει στους πάγκους, μπορούμε να την εκπαιδεύσουμε ώστε να αλλάξει αυτές τις κακές συνήθειες.

Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε φωνές και τιμωρίες, καθώς υπάρχει κίνδυνος να καταστρέψουμε τη σχέση εμπιστοσύνης που έχουμε μαζί της, και είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να υποκαταστήσουμε τη συμπεριφορά που μας ενοχλεί. Εάν για παράδειγμα, η γάτα μας γρατζουνάει τον καναπέ και τα υπόλοιπα έπιπλά μας, μπορούμε να της προσφέρουμε μερικά ξυστράκια για να εκτονώνει εκεί την ενέργειά της.

Η υπομονή είναι το “κλειδί” για την εκπαίδευση μιας γάτας

Η υπομονή είναι πολύ σημαντική όταν προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε τη γάτα μας. Οι γάτες μαθαίνουν καλύτερα σε σύντομες πεντάλεπτες συνεδρίες, παρά σε μεγάλα και κουραστικά μαθήματα. Αν βαρεθεί ή αγχωθεί, απλά θα σταματήσει να συνεργάζεται μαζί μας. Για αυτόν το λόγο, είναι πολύ χρήσιμο να αναγνωρίζουμε τα σημάδια κόπωσης η εκνευρισμού, όπως η κίνηση της ουράς και τα γυρισμένα προς τα πίσω αυτιά της.

Να θυμάστε πως κάθε γάτα είναι διαφορετική

Όπως όλα τα πλάσματα έτσι και οι γάτες έχουν διαφορετικούς χαρακτήρες. Κάποιες είναι περισσότερο κοινωνικές και παιχνιδιάρες, άλλες πιο ανεξάρτητες ή και επιφυλακτικές. Αυτό σημαίνει πως κάθε γάτα ίσως χρειάζεται διαφορετικό τρόπο εκπαίδευσης.

Για παράδειγμα μια πιο εξωστρεφής γάτα μπορεί να εκπαιδευτεί ευκολότερα με παιχνίδι, ενώ μια πιο ήρεμη, ενδεχομένως να χρειάζεται πιο ήπιες μεθόδους. Η κατανόηση της προσωπικότητας της γάτας μας είναι το πρώτο βήμα για να πετύχουμε.

Η εκπαίδευση δυναμώνει τη σχέση μας με τη γάτα

Πέρα από τα πρακτικά οφέλη, η εκπαίδευση βοηθά στη δημιουργία μιας βαθύτερης σχέσης ανάμεσα σε εμάς και τη γάτα μας. Η συμπεριφορίστρια Dr. Wailani Sung που εργάζεται στο San Francisco και ειδικεύεται στη συμπεριφορά σκύλου και γάτας, παραδέχεται πως ακόμα και η εκμάθηση της πιο απλής συμπεριφοράς μπορεί να ενισχύσει σε πολύ σημαντικό βαθμό το δέσιμο με την τετράποδη φίλη μας.

Μέσα από τη διαδικασία, η γάτα μαθαίνει να μας εμπιστεύεται και να συνεργάζεται μαζί μας και εμείς μαθαίνουμε να “διαβάζουμε” τη συμπεριφορά της. Το μυστικό για μια υπέροχη σχέση με τη γάτα μας βρίσκεται στο σεβασμό, στην παρατήρηση και στη θετική ενίσχυση των σωστών συμπεριφορών.