Πόσες φορές γυρίζουμε στο σπίτι μετά από μια κουραστική μέρα και πριν καν βάλουμε το κλειδί στην πόρτα, ο σκύλος μας είναι ήδη εκεί, περιμένοντας με την ουρά του να κουνιέται χαρούμενα;

Ή η γάτα μας, που τάχα αδιάφορη, στέκεται στην είσοδο και μας κοιτά με εκείνο το γνωστό βλέμμα που λέει «σε άκουσα από μακριά». Είναι τυχαίο ή μήπως πράγματι τα κατοικίδιά μας μπορούν να διαισθανθούν πότε γυρνάμε κοντά τους;

Η απάντηση, όπως δείχνουν πολλές μελέτες αλλά και μαρτυρίες κηδεμόνων, είναι πως μάλλον ναι. Οι γάτες και οι σκύλοι έχουν εξαιρετικά ανεπτυγμένες αισθήσεις και μπορούν να αντιληφθούν σημάδια που εμείς δεν καταλαβαίνουμε. Δεν πρόκειται για μαγικές ικανότητες αλλά για έναν πολύ έξυπνο συνδυασμό όσφρησης, ακοής, ρουτίνας και συναισθηματικού δεσμού.  

Πώς καταλαβαίνουν τα κατοικίδιά μας ότι πλησιάζουμε στο σπίτι

Οι σκύλοι διαθέτουν έως και 300 εκατομμύρια οσφρητικούς υποδοχείς στη μύτη τους ενώ οι άνθρωποι έχουν περίπου 6 εκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να αναγνωρίσουν την οσμή μας ακόμα και όταν βρισκόμαστε μακριά ή όταν αυτή έχει αναμιχθεί με άλλες μυρωδιές του περιβάλλοντος. Ο κτηνίατρος John Bradshaw, ειδικός στη συμπεριφορά ζώων στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, στη Νοτιοδυτική Αγγλία, εξηγεί ότι ο σκύλος μπορεί να υπολογίσει την ώρα της επιστροφής μας από το πόσο έχει «ξεθωριάσει» η μυρωδιά μας μέσα στο σπίτι. Καθώς περνούν οι ώρες, η ένταση της οσμής μας αλλάζει και αυτό λειτουργεί σαν φυσικό ρολόι για εκείνον.

Η γάτα, αν και λιγότερο γνωστή για την όσφρησή της, έχει εξαιρετική ακοή. Μπορεί να αναγνωρίσει τον ήχο του αυτοκινήτου μας ανάμεσα σε δεκάδες άλλους. Η κτηνίατρος Mikel Delgado, συμπεριφορίστρια γατών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, αναφέρει ότι οι γάτες μαθαίνουν τους ήχους της καθημερινότητας, όπως το βήμα μας, τον ήχο του κινητήρα του αυτοκινήτου μας ή τον τρόπο που βάζουμε το κλειδί στην πόρτα. Αυτές οι λεπτομέρειες γίνονται «σήματα» που τις ειδοποιούν πως πλησιάζουμε.

Ο ρόλος της ρουτίνας και του δεσμού με τα κατοικίδιά μας

Πέρα από τις αισθήσεις, η σταθερή ρουτίνα παίζει τεράστιο ρόλο. Τα κατοικίδιά μας είναι εξαιρετικοί παρατηρητές. Μαθαίνουν πότε φεύγουμε και πότε επιστρέφουμε, ποια ώρα ανάβουν τα φώτα, πότε ακούγεται το ασανσέρ ή ο ήχος του κλειδιού. Ο κτηνίτρος Stanley Coren, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας και συγγραφέας βιβλίων για τους σκύλους, εξηγεί ότι οι σκύλοι λειτουργούν με βάση χρονικά μοτίβα. Αν επιστρέφετε κάθε μέρα την ίδια ώρα, εκείνοι το γνωρίζουν πριν απο σας για εσάς.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τις γάτες. Αν η γάτα σας κάθεται κάθε απόγευμα στο περβάζι, πιθανότατα συνδέει εκείνη την ώρα με την επιστροφή σας. Ορισμένοι ερευνητές θεωρούν ότι τα αιλουροειδή αντιλαμβάνονται το πέρασμα του χρόνου μέσω εσωτερικών βιορυθμών, όπως οι κύκλοι ύπνου και πείνας, γεγονός που τα βοηθά όταν τηρείται μια ρουτίνα.

Το ένστικτο και η συναισθηματική σύνδεση

Πέρα από την ακοή και την όσφρηση, υπάρχει και κάτι πιο βαθύ, ο συναισθηματικός δεσμός. Πολλοί κηδεμόνες παρατηρούν ότι τα ζώα τους δείχνουν σημάδια ανησυχίας λίγο πριν εκείνοι επιστρέψουν, ακόμη κι αν η ώρα είναι διαφορετική από τη συνηθισμένη.

Ο βιολόγος Rupert Sheldrake, στο βιβλίο Dogs That Know When Their Owners Are Coming Home, περιγράφει εκατοντάδες περιπτώσεις ζώων που φαίνεται να προαισθάνονται την επιστροφή του ανθρώπου τους. Σε πολλές από αυτές, ο σκύλος κατευθύνεται στην πόρτα ή στο παράθυρο ακριβώς τη στιγμή που ο κηδεμόνας του ξεκινά για το σπίτι, ακόμη και αν η απόσταση είναι μεγάλη.

Αν και δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν μια τηλεπαθητική σύνδεση, πολλοί ειδικοί παραδέχονται ότι η σχέση ανθρώπου και ζώου είναι τόσο στενή ώστε η επικοινωνία μεταξύ τους να ξεπερνά τα προφανή. Ο σκύλος και η γάτα μας μπορούν να αντιληφθούν τη στάση του σώματος, τη μυρωδιά και τη συναισθηματική μας κατάσταση και με τον καιρό να αναπτύξουν μια μοναδική μορφή κατανόησης.

Οι συμβουλές των ειδικών

Η γνωστή εκπαιδεύτρια και παραγωγός σε πολλές διεθνείς τηλεοπτικές σειρές Victoria Stilwell τονίζει ότι η συνέπεια είναι το παν. Όσο πιο σταθερή είναι η ρουτίνα, τόσο πιο ήρεμος και σίγουρος αισθάνεται ο σκύλος ενώ ξέρει τι να περιμένει και πότε. Φροντίστε να τηρείτε ένα σταθερό πρόγραμμα επιστροφής και να είστε χαλαροί και ευχάριστοι όταν μπαίνετε στο σπίτι. Αν έχετε γάτα, αφήστε τη πρώτη σας πλησιάσει, να σας μυρίσει και να επιβεβαιώσει ότι είστε εσείς. Μιλήστε της χαμηλόφωνα και αφήστε την ίδια να αποφασίσει πότε θα ζητήσει τα γνωστά χαδάκια και τριψίματα με την ουρά και το σώμα της. 

Κανείς από μας δεν πρέπει να ξεχνά πως τα ζώα αντικατοπτρίζουν τη συναισθηματική μας κατάσταση. Αν επιστρέψετε αγχωμένοι ή κουρασμένοι, τα μονάκριβα αυτά πλάσματα το αντιλαμβάνονται αμέσως. Κατά συνέπεια πριν μπείτε στο σπίτι, πάρτε βαθιές ανάσες ή κάνετε ένα μικρό διάλειμμα ώστε το καλωσόρισμα να είναι πιο ήρεμο και θετικό για το ζωάκι σας όπως θα κάνατε και στο παιδί σας.

Οι ιστορίες με ζώα που προβλέπουν την άφιξη του ανθρώπου τους είναι πολλές, όμως η επιστήμη τις αποδίδει σε φυσιολογικούς μηχανισμούς και όχι σε κάτι υπερφυσικό. Οι αισθήσεις τους, η ικανότητα παρατήρησης και η δύναμη της συνήθειας εξηγούν απόλυτα τη συμπεριφορά τους. Παρ’ όλα αυτά η σχέση δεν γίνεται λιγότερο μαγική.

Το γεγονός ότι ένα ζώο μπορεί να καταλάβει πως πλησιάζουμε μόνο και μόνο επειδή μας γνωρίζει τόσο καλά δείχνει το βάθος του δεσμού που χτίζεται ανάμεσα σε άνθρωπο και κατοικίδιο.

Πώς να ενισχύσετε αυτή τη σύνδεση

Να μιλάτε στο γούνινο «παιδί» σας πριν φύγετε και όταν επιστρέφετε στο σπίτι. Να του αφήνετε αντικείμενα με τη μυρωδιά σας, όπως ένα ρούχο ή μια κουβέρτα, που του προσφέρουν αίσθηση ασφάλειας. Για τους σκύλους, η σταδιακή εξοικείωση με τη μοναξιά μειώνει το άγχος αποχωρισμού. Οι γάτες νιώθουν καλύτερα, επίσης, με γνώριμες μυρωδιές και σταθερή ρουτίνα.

Η ιδέα ότι ο σκύλος ή η γάτα μας ξέρει πότε φτάνουμε σπίτι δεν είναι αποκύημα της φαντασίας μας. Στον αντίποδα είναι απόδειξη μιας σχέσης βαθιάς και αυθεντικής που χτίζεται μέρα με την ημέρα. Μπορεί να βασίζεται στην όσφρηση, στην ακοή ή στη ρουτίνα, αλλά εκφράζει κάτι πιο δυνατό, την αγάπη και την οικειότητα που χτίζονται μέσα από την καθημερινή συνύπαρξη.

Το να σε περιμένει ένα ζώο στην πόρτα είναι το πιο όμορφο καλωσόρισμα στον κόσμο, γιατί δεν το κάνει από υποχρέωση αλλά από αγάπη που είναι ανεκτίμητης αξίας!