Όπως και οι άνθρωποι, έτσι και τα ζώα έχουν μεγάλη ποικιλία συναισθηματικών καταστάσεων, και είναι πιθανό να δυσκολεύονται ψυχικά σε διάφορες περιπτώσεις.

Είναι απαραίτητο ένας κηδεμόνας να παρατηρεί προσεχτικά τη συμπεριφορά του κατοικιδίου του ώστε να αποκωδικοποιεί τις ανάγκες του, και να μπορεί στη συνέχεια να ζητήσει τη βοήθεια ενός ειδικού για τη βελτίωση της διάθεσης του ζώου. Ένα ζώο, όπως κι ένας άνθρωπος, μπορεί να υποφέρει από κατάθλιψη, άγχος, ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα, και άλλα. Όπως ίσως ήδη γνωρίζετε, η πιο συχνή ψυχική δυσκολία που μπορεί να βιώνει ένα κατοικίδιο ζώο είναι το άγχος αποχωρισμού.

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο, ιδίως για τους σκύλους. Πρόκειται για το έντονο άγχος που βιώνει ένας σκύλος όταν αποχωρίζεται κάποιο μέλος της οικογένειας με το οποίο είναι ιδιαίτερα δεμένος. Είναι, μάλιστα, εύκολο να καταλάβετε εάν ο σκύλος σας βιώνει άγχος αποχωρισμού, καθώς οι ενδείξεις τείνουν να είναι προφανείς: αν σας ακολουθεί ακόμη και μέσα στην τουαλέτα, κλαίει όποτε βρίσκεστε σε διαφορετικό δωμάτιο, ή κάνει ζημιές όσο λείπετε από το σπίτι, είναι πιθανό το σκυλάκι σας να δυσκολεύεται λόγω της απουσίας σας.

Σ’ αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε το περιστασιακό άγχος αποχωρισμού το οποίο είναι συνηθισμένο φαινόμενο για τους περισσότερους σκύλους από το παθολογικό άγχος αποχωρισμού, το οποίο αποτελεί μια σοβαρή πάθηση που μπορεί να ταλαιπωρήσει πολύ τον σκύλο σας εάν δεν αντιμετωπιστεί. Το έντονο άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται με τα παρακάτω συμπτώματα:

– Ο σκύλος σας γαβγίζει ή αλυχτάει συνεχώς

– Κάνει ζημιές, όπως το να γρατζουνάει τις πόρτες ή να μασάει παπούτσια

– Κάνει την ανάγκη του μέσα στο σπίτι

– Βαριανασαίνει ή παρουσιάζει έντονη σιελόρροια

– Δεν έχει όρεξη να φάει ή να πιει νερό

– Παρουσιάζει υπερκινητικότητα

– Μπορεί να προσπαθήσει να το σκάσει, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να τραυματιστεί ή να προξενήσει ζημιές

Το σκυλάκι σας είναι ιδιαίτερα παρατηρητικό, με αποτέλεσμα να γνωρίζει πότε πρόκειται να φύγετε από το σπίτι εκ των προτέρων. Ένας σκύλος μπορεί να καταλάβει ότι ετοιμάζεστε να τον “εγκαταλείψετε” βλέποντάς σας να ντύνεστε, να παίρνετε τα κλειδιά σας, ή να κατευθύνεστε προς την πόρτα. Τα πρώτα σημάδια του άγχους του συχνά εμφανίζονται σε αυτό το στάδιο: μπορεί να στέκεται μπροστά στην πόρτα για να μην σας αφήνει να βγείτε, να σας ακολουθεί παντού ταραγμένος, να πηγαίνει πάνω-κάτω γρυλίζοντας, και να προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή σας ποικιλοτρόπως. Παρόλα αυτά, το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται πιο έντονα όσο λείπετε από το σπίτι. Σύμφωνα με την κτηνίατρο Debra Horwitz, μάλλον ο σκύλος σας δεν πάσχει από άγχος αποχωρισμού εάν τα συμπτώματά του εμφανίζονται τόσο όταν είστε στο σπίτι μαζί του, όσο και όταν λείπετε. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί άλλοι παράγοντες να τον στρεσάρουν, ή απλώς να κάνει αταξίες επειδή είναι μικρός στην ηλικία. Εάν, όμως, καταλάβετε πως τα συμπτώματα επιδεινώνονται όσο λείπετε από το σπίτι, τότε πρόκειται μάλλον για άγχος αποχωρισμού. Η Horwitz προτείνει να βιντεοσκοπήσετε τον σκύλο σας όσο λείπετε από το σπίτι, για να παρατηρήσετε εάν η έναρξη της αγχώδους συμπεριφοράς ταυτίζεται με την ώρα που φεύγετε.

Οι συχνότερες αιτίες λόγω των οποίων μπορεί ένας σκύλος να αναπτύξει συμπτώματα άγχους αποχωρισμού είναι οι εξής:

– Πρότερη κακοποίηση, τραυματικές εμπειρίες, εγκατάλειψη

– Προβληματική κοινωνικοποίηση ή η πλήρης έλλειψή της

– Αλλαγή κηδεμόνα

– Απώλεια κάποιου μέλους της οικογένειας λόγω θανάτου, χωρισμού, ή φοίτησης στο πανεπιστήμιο

– Περιβαλλοντικές αλλαγές π.χ. μετακόμιση, αλλαγές στη ρουτίνα του

– Προχωρημένη ηλικία και εμφάνιση νοητικών προβλημάτων

Πώς μπορείτε λοιπόν να διαχειριστείτε το άγχος αποχωρισμού στους σκύλους;

– Αρχικά, είναι απαραίτητο, όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση όπου ο σκύλος σας παρουσιάζει ασυνήθιστες συμπεριφορές, να συμβουλευτείτε τον/την κτηνίατρό σας για να αποκλείσετε την πιθανότητα αυτές να προκαλούνται από κάποια υποκείμενη πάθηση.

– Πριν φύγετε από το σπίτι βεβαιωθείτε ότι ο σκύλος σας έχει βγει βόλτα και έχει ασκηθεί επαρκώς. Ένας σκύλος που έχει περάσει αρκετό χρόνο μαζί σας κι έχει εκτονώσει την περίσσεια ενέργειάς του, είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσει συμπτώματα άγχος αποχωρισμού όταν μείνει μόνος στο σπίτι.

– Παρέχετε στον σκύλο σας διαδραστικά παιχνίδια – με τα οποία μπορεί να παίξει μόνος του – και άλλες εναλλακτικές απασχόλησης, όπως ανοιχτή τηλεόραση ή ραδιόφωνο, όσο λείπετε από το σπίτι. Μπορείτε, ακόμα, να κρύψετε κροκέτες ξηράς τροφής σε διάφορα μέρη του σπιτιού, προσφέροντας άλλη μια ενδιαφέρουσα ασχολία στον σκύλο σας για όσο μένει μόνος στο σπίτι.

– Βοηθήστε τον σκύλο σας να μάθει να χαλαρώνει σε ένα σημείο όσο βρίσκεστε κι εσείς στο σπίτι. Επιβραβεύστε τον για όσο κάθεται ήσυχος, ειδικά εάν βρίσκεστε για πολλή ώρα σε διαφορετικό δωμάτιο. Μην ενθαρρύνετε εξαρτητικές συμπεριφορές. Αντίθετα, στόχος είναι να μάθετε στον σκύλο σας να μένει όσο περισσότερο γίνεται μόνος του.

– Εκπαιδεύστε τον σκύλο σας να μένει μόνος του φεύγοντας από το δωμάτιο για λίγη ώρα και επιστρέφοντας πριν προλάβει να παρουσιάσει συμπτώματα άγχους. Σταδιακά αυξήστε τον χρόνο της απουσίας σας. Ακόμα, ο σκύλος σας έχει συνδέσει κινήσεις ρουτίνας όπως το να πλένετε τα δόντια σας και το να ξεκλειδώνετε την πόρτα με την αποχώρησή σας. Είναι σημαντικό να αλλάξετε τη σειρά των κινήσεών σας, και να δημιουργήσετε νέες συνδέσεις στο μυαλό του σκύλου σας. Για παράδειγμα, πλύντε τα δόντια σας χωρίς να φύγετε κατευθείαν μετά, έτσι ώστε σταδιακά ο σκύλος σας να αποσυνδέσει την πράξη αυτή από την αποχώρησή σας. Προσοχή: κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης είναι σημαντικό να μην αφήνετε τον σκύλο σας μόνο του για πολλές ώρες, γιατί έτσι μπορεί να αναιρεθεί από μια κρίση άγχους όλη η πρόοδος που έχει σημειώσει.

– Ετοιμάστε έναν ασφαλή, ήσυχο, και άνετο χώρο όπου θα μπορεί να χαλαρώνει ο σκύλος σας όσο λείπετε. Δοκιμάστε να τον εκπαιδεύσετε να πηγαίνει σε crate, ή διαμορφώστε ένα δωμάτιο του σπιτιού κατάλληλα ώστε να τον προσελκύει. Προσοχή: το crate μπορεί να εντείνει το άγχος σε κάποιους σκύλους.

– Δώστε στον σκύλο σας μια λιχουδιά φεύγοντας από το σπίτι. Εάν καθιερώσετε αυτή τη ρουτίνα, ένας αγχωμένος σκύλος θα μάθει να διαχειρίζεται πιο εύκολα τη στιγμή που αναχωρείτε, αφού θα την έχει συνδέσει με κάτι θετικό.

– Αποφύγετε να μαλώσετε ή να τιμωρήσετε έναν σκύλο που παρουσιάζει συμπτώματα άγχους αποχωρισμού. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να χειροτερέψει η κατάστασή του. Ένας σκύλος που παρουσιάζει καταστροφικές συμπεριφορές λόγω υπερβολικού άγχους, δεν το κάνει επίτηδες και δεν μπορεί πάντα να τις ελέγξει.

Ας δούμε τώρα τι μπορείτε να κάνετε στις πιο σοβαρές περιπτώσεις άγχους αποχωρισμού:

– Ζητήστε τη βοήθεια ειδικού. Μιλήστε με τον/την κτηνίατρό σας ή με έναν/μία εκπαιδευτή/τρια για να διαμορφώσετε το πιο αποτελεσματικό πρόγραμμα ανακούφισης του άγχους αποχωρισμού του σκύλου σας.

– Ο/η κτηνίατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει κάποιο αντικαταθλιπτικό ή φυτικό ηρεμιστικό για τον σκύλο σας. Ποτέ μην επιχειρήσετε να χορηγήσετε μόνος/η σας φαρμακευτική αγωγή για συμπεριφορικά προβλήματα στο κατοικίδιό σας χωρίς τη συμβουλή κτηνιάτρου και πάντα να ακολουθείτε τις συμβουλές του/της ως προς τη δοσολογία και τη συχνότητα χορήγησης.

Τα καλά νέα είναι ότι το άγχος αποχωρισμού είναι διαχειρίσιμο, αν ακολουθήσετε τα κατάλληλα βήματα και δείξετε στον σκύλο σας ότι το να είναι μόνος δεν συνεπάγεται απαραίτητα κάτι κακό.