Πολλά λέγονται για τις οικόσιτες τίγρεις με τις οποίες συμβιώνουμε: ότι είναι ανεξάρτητες, ότι δεν δένονται με τους ανθρώπους, ότι είναι καλύτερο να ζουν ελεύθερες, ότι δεν εκπαιδεύονται.

Οι γάτες παραμένουν ιδιαίτερα παρεξηγημένα κατοικίδια, παρότι από αρχαιοτάτων χρόνων πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να συμβιώνουν μαζί τους και να επωφελούνται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Πολλά απ’ όσα λέγονται για τις γάτες αποτελούν μύθους και στρεβλώσεις της πραγματικότητας. Για παράδειγμα, οι γάτες είναι πανέξυπνα, συναισθηματικά ζώα που καταλαβαίνουν εντολές και επιλέγουν πώς θα συμπεριφερθούν ανάλογα και με τη δική μας συμπεριφορά απέναντί τους.

Παρά τη ροπή τους προς το πείσμα, οι γάτες εκπαιδεύονται, ίσως όχι ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως οι σκύλοι, αλλά αρκετά ώστε να βρει κανείς τρόπους να συνεννοείται με το μικροσκοπικό αιλουροειδές του. Η εκπαίδευση οριοθετεί τις σχέσεις μας και μεταφράζει τις επικοινωνίες μεταξύ των διαφορετικών ειδών, με αποτέλεσμα την επίτευξη μιας πιο αρμονικής συμβίωσης με τα αγαπημένα μας χνουδωτά κατοικίδια. Μάλιστα, οι ίδιες οι γάτες πολύ συχνά εκπαιδεύουν εμάς στο να υπακούμε στα τερτίπια τους, οπότε είναι καλύτερο η σχέση μας μαζί τους να γίνεται αμφίδρομη ώστε καμία μεριά να μην καταλήγει να εκμεταλλεύεται την άλλη! Η σωστή εκπαίδευση βελτιώνει όχι μόνο τη δική μας ζωή, αλλά πλαισιώνει και την καθημερινότητα της γάτας μας, προσδίδοντάς της μια ρουτίνα και μια αίσθηση ασφάλειας απαραίτητη για την ευημερία της. Ποια είναι όμως τα συνηθέστερα λάθη που κάνουμε όταν προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε τη γάτα μας;

Σύμφωνα με τη Sarah Ellis, συγγραφέα του The Trainable Cat, οι άνθρωποι θεωρούν ότι οι γάτες είναι ανεξάρτητες και γι’ αυτό δεν μπαίνουν στη διαδικασία να τις εκπαιδεύσουν. “Αυτό που δεν συνειδητοποιούν, όμως, είναι ότι υποσυνείδητα εκπαιδεύουν τις γάτες τους σε καθημερινή βάση.” Ό,τι και να κάνουμε, δηλαδή, οι γάτες μας μαθαίνουν από εμάς συγκεκριμένες συμπεριφορές, συχνά αντίθετες από αυτές που επιδιώκουμε, ανάλογα με το τι επιβραβεύουμε και το τι τιμωρούμε, ακόμα και αν δεν το κάνουμε συνειδητά.

Για παράδειγμα, όταν φωνάζουμε στη γάτα μας “Μη!” μετά από μια αταξία, επιτυγχάνουμε το αντίθετο από αυτό που προσδοκούμε, καθώς της δίνουμε με τη φωνή μας την προσοχή που αποζητά. Έτσι, η γάτα θα επιδιώξει να επαναλάβει την προβληματική συμπεριφορά, για να της δώσουμε κι άλλη προσοχή. Μπορεί ο δικός μας στόχος να είναι η αποτροπή της γάτας λόγω της φωνής μας, αλλά πρέπει να σκεφτούμε αν δίνουμε στη γάτα μας κάτι που εκείνη επιθυμεί. Πρέπει να σκεφτόμαστε σαν τη γάτα μας: ποια είναι η συμπεριφορά που αποζητά για να την επιβραβεύσουμε, π.χ. με μια λιχουδιά, και ποια είναι η συμπεριφορά που δεν επιθυμεί, π.χ. να την αγνοήσουμε, ώστε με αυτή να της δείξουμε τι δεν θέλουμε να κάνει.

Ένα ακόμα λάθος που μπορεί να κάνουμε είναι να ενδίδουμε στις απαιτήσεις της γάτας μας όταν η ίδια επιχειρεί να μας εκπαιδεύσει. Μπορεί, για παράδειγμα, να μπαίνει συνέχεια μέσα στη ντουλάπα όταν την ανοίγουμε, γιατί γνωρίζει ότι ο μόνος τρόπος με τον οποίο τη δελεάζουμε να βγει έξω είναι το να της δίνουμε κάποια λιχουδιά. Πρέπει να επιμείνετε και να μην ενδώσετε όταν μια γάτα προσπαθεί να σας χειριστεί. Όσο δελεαστικό κι αν ακούγεται το να σηκωθείτε στις 6 η ώρα το πρωί και να την ταΐσετε επειδή νιαουρίζει και σας ενοχλεί, μην το κάνετε. Θα αποφύγετε, έτσι, να μάθετε στη γάτα σας πως όταν νιαουρίζει επιβραβεύεται με τροφή. Όσο δύσκολο κι αν είναι, είναι προτιμότερο να αγνοήσετε τη γάτα, ή να τη βγάλετε από το δωμάτιο – ένα αποτέλεσμα που θα τη δυσαρεστήσει και πιθανόν θα βοηθήσει στη διακοπή αυτής της συμπεριφοράς.

Η Ellis εφιστά την προσοχή μας στη σημασία της επιβράβευσης. Τονίζει πως μια καλή αρχή για να μάθουμε στη γάτα μας να κάνει αυτό που θέλουμε, είναι το να της μάθουμε να έρχεται όταν την καλούμε. Αν σταθούμε λίγο πιο πέρα από τη γάτα μας κρατώντας μια λιχουδιά, φωνάξουμε το όνομά της, και της πούμε “Έλα”, σιγά σιγά θα μάθει πως αν ακούει όταν τη φωνάζουμε, θα την επιβραβεύουμε. Σταδιακά μπορούμε να αυξήσουμε την απόσταση από την οποία την καλούμε.

Αυτή είναι η σωστότερη μέθοδος για να μάθουμε ύστερα στη γάτα μας να υπακούει σε πιο σύνθετες εντολές, όπως το να ξύσει τα νύχια της στο ονυχοδρόμιο αντί για τον καναπέ. Μη βιάζεστε. Αντίθετα, είναι προτιμότερο να σπάτε τη διαδικασία της επιβράβευσης σε μικρότερα βήματα. Για την Ellis, ένα από τα συχνότερα λάθη που κάνουν οι γατογονείς κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης είναι το να έχουν υπερβολικές απαιτήσεις και να πιέζουν τη γατούλα τους να αντιδράσει αμέσως.

Επίσης, είναι σημαντικό να επιμένουμε σε συγκεκριμένες εντολές ακολουθώντας την τεχνική της επιβράβευσης για όσο χρειάζεται. Μην τα παρατάτε εύκολα, αν δείτε ότι η γάτα σας δεν υπακούει αρκετά γρήγορα. Μην περιορίζετε την εκπαίδευση της γάτας σας σε ένα μόνο χώρο του σπιτιού, γιατί μπορεί να συνδυάσει την επιβράβευση με το χώρο αυτό. Επαναλάβετε τη διαδικασία σε διαφορετικά σημεία, και με άλλα άτομα. Είναι σημαντικό να μη συνδέσει τις εντολές μόνο με εσάς, αλλά να ακούει και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.  

Κάποιες συνηθισμένες συμπεριφορές που επιδέχονται εκπαίδευσης μπορεί να είναι:

-Να κάθεται η γάτα ήσυχη στον κτηνίατρο, ή όταν της κόβουμε τα νύχια
-Να ξύνει τα νύχια της στο ονυχοδρόμιο
-Να πηγαίνει στην άμμο της
-Να μπαίνει μόνη της στην τσάντα μεταφοράς της
-Να έρχεται όταν τη φωνάζουμε
-Να παίζει συγκεκριμένα παιχνίδια.

Τέλος, μην τιμωρείτε τη γάτα σας όταν κάνει κάποιο λάθος, γιατί αυτό μπορεί να έχει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Να έχετε υπομονή και κατανόηση για τη χνουδωτή σας φίλη – προσπαθεί όσο περισσότερο μπορεί. Οι τιμωρίες και οι φωνές μπορεί να της προκαλέσουν ταραχή και εκνευρισμό. ΠΟΤΕ να μη χρησιμοποιείτε σωματική τιμωρία – δεν έχετε στόχο την κακοποίηση της γατούλας σας, ούτε θέλετε να καταλήξει να σας φοβάται. Όταν θέλετε να τραβήξετε την προσοχή της μακριά από μια προβληματική συμπεριφορά, προτιμήστε να κάνετε έναν γρήγορο, απότομο ήχο, όπως “Άου!” ή “Μπαμ!” αποφεύγοντας λέξεις που θα ακούει συχνά όπως “Όχι” ή “Μη” καθώς έτσι κινδυνεύετε να την μπερδέψετε!

Ευχόμαστε σε εσάς και στη γατούλα σας… καλή πρόοδο!