Η επικοινωνία ανθρώπου και σκύλου συχνά δεν βασίζεται στα λόγια, αλλά στις κινήσεις, στις εκφράσεις και φυσικά στο βλέμμα.

Το να κοιτάζουμε έναν σκύλο στα μάτια δεν είναι μόνο μια συνήθεια που μας κάνει να νιώθουμε κοντά του. Είναι ένας από τους βαθύτερους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε μαζί του. Όμως τι πραγματικά σκέφτεται ένας σκύλος όταν το βλέμμα μας συγχρονίζεται με το δικό του; Αισθάνεται αγάπη, ηρεμία ή απειλή;

Ο ρόλος του βλέμματος στη φύση των ζώων

Στο ζωικό βασίλειο το επίμονο κοίταγμα δεν είναι σχεδόν ποτέ ουδέτερο. Για πολλά άγρια είδη, το έντονο βλέμμα αποτελεί σημάδι πρόκλησης ή απειλής. Ένα ζώο που κοιτάζει επίμονα κάποιο άλλο δείχνει συχνά κυριαρχία, ένταση, ή την πρόκληση να επιτεθεί. Οι λύκοι χρησιμοποιούν το βλέμμα ως βασικό εργαλείο στην ιεραρχία της αγέλης τους.

Ωστόσο οι σκύλοι, έχοντας συμβιώσει για χιλιάδες χρόνια με τους ανθρώπους, έχουν αναπτύξει εξαιρετική ικανότητα στο να “διαβάζουν” τα ανθρώπινα πρόσωπα και βλέμματα. Έχουν μάθει, όχι μόνο να τα αναγνωρίζουν, αλλά και να τα ερμηνεύουν με τρόπους που ελάχιστα ζώα μπορούν.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι σκύλοι είναι το μοναδικό είδος πέρα από τον άνθρωπο, που έχει αναπτύξει τόσο εκλεπτυσμένη ικανότητα να αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη ματιά. Ένας σκύλος γνωρίζει πότε τον κοιτάζουμε, πώς τον κοιτάζουμε, και με ποια πρόθεση. Ακόμη και η κατεύθυνση των ματιών μας, το άνοιγμα των βλεφάρων, οι μικρές εκφράσεις του προσώπου επηρεάζουν την αντίδρασή του.

Για τους περισσότερους σκύλους, το ήρεμο, ζεστό και σταθερό βλέμμα από τον αγαπημένο τους άνθρωπο είναι σημάδι αγάπης και ασφάλειας. Το βλέμμα αυτό φέρνει στο μυαλό τους τη στοργή που παίρνουν καθημερινά, τα χάδια και τις θετικές εμπειρίες.

Είναι γνωστό άλλωστε πως, όταν κοιτάμε τον σκύλο μας στα μάτια με τρυφερότητα, αυξάνεται τόσο στο δικό μας σώμα, όσο και στο δικό του το επίπεδο της οξυτοκίνης, της “ορμόνης της αγάπης”. Αυτή η χημική αντίδραση δεν είναι τυχαία. Η εξέλιξη έχει ενισχύσει αυτή τη συμπεριφορά, ακριβώς για να ενδυναμώνεται ο δεσμός ανάμεσα σε άνθρωπο και σκύλο. Έτσι όταν κοιταζόμαστε επίμονα με τον σκύλο μας, εκείνος κάνει σκέψεις όπως “σε εμπιστεύομαι”. Αυτά τα συναισθήματα δεν μεταφράζονται σε λέξεις, όπως στις ανθρώπινες σκέψεις, η ουσία τους όμως παραμένει η ίδια.

Πότε το βλέμμα του σκύλου μας δείχνει αγάπη;

Αν ο σκύλος μας κοιτάζει και ταυτόχρονα χαλαρώνει το σώμα του, ανασαίνει αργά και κάνει μικρές, απαλές κινήσεις με την ουρά, τότε το βλέμμα αυτό είναι βλέμμα στοργής, Μερικά σκυλιά μπορεί να μας φέρνουν και το παιχνίδι τους όταν τα κοιτάζουμε, γιατί θεωρούν πως το βλέμμα είναι πρόσκληση για αλληλεπίδραση. Το “τρυφερό βλέμμα” είναι ένας τρόπος να ζητήσουν προσοχή, να μας υπενθυμίσουν την παρουσία τους και να μας πουν με τον δικό τους τρόπο πως όλα είναι καλά.

Πότε το βλέμμα μπορεί να σημαίνει άγχος ή ανασφάλεια

Αν το βλέμμα μας είναι πολύ επίμονο, σκληρό, αν σκύβουμε απειλητικά ή κάνουμε απότομες κινήσεις προς τον σκύλο, εκείνος μπορεί να νιώσει άγχος, ανασφάλεια, φόβο ή αμηχανία. Κάποιοι σκύλοι, ειδικά εκείνοι που έχουν υποστεί κακοποίηση ή έχουν μεγαλώσει χωρίς κοινωνικοποίηση, μπορεί να θεωρήσουν το επίμονο κοίταγμα ως απειλή.

Σε αυτές τις περιπτώσεις θα δείτε συχνά σημάδια, όπως αποστροφή του βλέμματος, γλείψιμο της μύτης, κατέβασμα των αυτιών και γενικότερα θα παρατηρήσετε μια ένταση στο σώμα τους. Ο σκύλος δεν σκέφτεται κάτι κακό για εμάς, απλώς δείχνει με τον τρόπο του ότι η κατάσταση είναι για αυτόν άβολη και πιεστική.

Το βλέμμα ως αίτημα για κατανόηση

Οι σκύλοι δεν χρησιμοποιούν το βλέμμα μόνο για να εκφράσουν συναισθήματα. Το χρησιμοποιούν και για να ζητήσουν κάτι. Για παράδειγμα, όταν σας κοιτάζουν επίμονα και μετά στρέφουν το βλέμμα τους προς την πόρτα, το μπολ με το φαγητό ή το παιχνίδι τους, προσπαθούν να επικοινωνήσουν μια ανάγκη ή επιθυμία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το βλέμμα συχνά συνοδεύεται και από γάβγισμα ή πιο έντονο κούνημα της ουράς.

Πώς να κοιτάζετε “σωστά” έναν σκύλο στα μάτια

Το βλέμμα είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο αν θέλετε να ενισχύσετε τον δεσμό με τον σκύλο σας, αρκεί να το χρησιμοποιήσετε σωστά. Προσπαθήστε να αποφύγετε το έντονο κοίταγμα που θυμίζει πρόκληση, καθώς σκύλοι με πιο έντονες φοβίες μπορεί να το αντιληφθούν ως πιεστικό.

Ιδανικά αφήστε τον σκύλο να αποφασίσει πόση οπτική επαφή θέλει και χρησιμοποιήστε τη ματιά σας για να συνοδεύσετε ήρεμα τις κινήσεις και τις εντολές σας. Όταν ο σκύλος σας νιώθει ότι το βλέμμα είναι φιλικό, θα ανταποδώσει εκφράζοντας εμπιστοσύνη και στοργή.

Οι σκύλοι δεν σκέφτονται με λέξεις αλλά με συναισθήματα και συσχετισμούς. Όταν λοιπόν τους κοιτάζουμε στα μάτια, εκείνοι “σκέφτονται” αυτό που εισπράττουν από εμάς. Ένας σκύλος μπορεί να καταλάβει μέσα σε δευτερόλεπτα τι νιώθουμε απλώς κοιτάζοντάς μας. Θα μπορούσαμε να πούμε πως το βλέμμα γίνεται καθρέφτης της σχέσης που έχουμε χτίσει με τον σκύλο μας.